Het is bijna zover! Nog enkele nachten slapen en ‚s werelds vriendelijkste man maakt zich op voor een nachtelijk uitdeeltochtje over onze daken. Wij zijn allemaal opgegroeid met Sint en Piet en de heilige angst om ooit de bodem van hun zak te zien. Dat laatste gebeurde uiteindelijk nooit, maar iedereen kende wel iémand wiens buurman een neefje had die een pennenvriend kende die ooit in de zak belandde. Hoe dan ook, je status van Sinterklaas expert ten spijt, wist je dit waarschijnlijk niet over de kindervriend:
De stoomboot komt dan wel uit Spanje, volgens Sinterklaas’ paspoort heeft hij zelf niets met de bakermat der sinaasappels te maken. In werkelijkheid werd Nikolaas Van Myra (inderdaad: hij heeft een achternaam!) geboren in Demre in Turkije. Dat was in het jaar 270, vandaag zou hij dus 1745 jaar oud zijn geworden. Voor hij zijn pensioendagen vulde met de kindervriend uithangen, was hij daar actief als bisschop. Waarom hij vandaag vooral in de Lage Landen wordt vereerd, ontdek je verder nog. Wat de link met Spanje is? Sinterklaas is naast de patroonheilige van kinderen ook de beschermheer van zeelieden. De laatste stop op de overzeese handelsroutes voor Europa was tijdens de Middeleeuwen Spanje. Omdat de Sint, gezien zijn patent op schepen, altijd over de zee reisde, is het dan ook geen fout om te zeggen dat zijn boot via dat land aankwam.
Waarom is Sinterklaas eigenlijk heilig? Er bestaan verschillende theorieën. Volgens één legende zou hij drie kinderen weer tot leven hebben gewekt nadat ze in een onoplettend moment door een slager in de pan waren gehakt. Letterlijk. De slager zou in volle koopjesperiode met een uitverkochte vleesstock hebben gezeten en dit op een creatieve manier hebben willen oplossen. Gelukkig kwam de bisschop Van Myra op dat moment langs voor wat damage control. Een andere mythe heeft het dan weer over zijn koppeltalent. Sinterklaas zou drie arme meisjes aan een bruidsschat hebben geholpen door elke dag goudstukken door hun raam te werpen (wat Zwarte Piet tegenwoordig ook met chocolade centjes doet!). Op die manier kwamen ze in aanmerking voor een huwelijk en leefden ze nog lang en gelukkig met hun (op geld beluste) echtgenoten. De uitdrukking „goedheilig man” zou trouwens afgeleid zijn van „goed-hylik-man”, wat „goede huwelijksman” betekent.
De meeste Vlamingen kennen Sinterklaas als een bebaarde grijsaard met de wenkbrauwen van Jan Decleir. Jan Decleir? Inderdaad, de Belgische topacteur vertolkte de Sint jarenlang in de beroemde jeugdreeks Dag Sinterklaas en kroop eerder dit jaar opnieuw in diens rood geboende schoentjes voor de film Ay Ramon!
Ken je Sarah en Jessica trouwens nog? De nieuwsgierige tweeling stelde Sint en Piet in de beginjaren van Dag Sinterklaas de kleren van het lijf via tussenpersoon Bart Peeters. Vandaag de dag zijn ze all grown up en werkt Jessica als producer op de nieuwsdienst van de VRT -het moederhuis achter de succesvolle reeks. Charlotte is sociologe en werkt in conflictgebieden als communicatieverantwoordelijke. Je ziet: een opleiding in Sinterklaaskunde kan je ver brengen!
In het Boek van de Sint staan verschillende gradaties van hoe braaf de kinderen in kwestie zijn (geweest), de opties zijn „zus en zo braaf”, „tamelijk braaf”, „braaf”, „zeer braaf”, „uitzonderlijk braaf”, „bijzonder braaf”, „onwaarschijnlijk braaf” en heel af en toe „zo megabraaf dat men zich misschien wat zorgen moet maken”.
Ook zin om je kans op een cadeautje te wagen? Dat kan, want Sinterklaas heeft een officieel adres in België! Stuur je brief naar Spanjestraat 1, 0612 Hemel en wie weet vind je straks die felbegeerde Delvaux tas in je schoentje… Ontdek op de site van Bpost hoe je je kansen op een verrassing vergroot.
Waarom rijdt Sinterklaas op een witte schimmel? Tijdens de Middeleeuwen was het le chic du chic om op een wit paard te mogen rijden. Een voorname heer als de Sint kon die trend natuurlijk niet omzeilen. Wat de naam van het paard betreft: wij Belgen kennen het allemaal als Slecht Weer Vandaag, maar bij onze noorderburen staat het bekend als Amerigo (!). Tijdens de jaren vijftig en zestig werd het ook wel eens Majestueuzo en Bianca genoemd.
Ook Zwarte Piet heeft een uitgebreide verzameling roepnamen. De voorbije eeuw werd hij in verschillende tradities ook wel Jan de Knecht, Trappadoeli, Nicodemus, Assiepan, Hans Moef, Pikkie, Micheltje Robbert genoemd.
Hoe komt het eigenlijk dat een Turkse heilige vooral gevierd wordt in Nederland en België? Als patroonheilige van zeelieden is het logisch dat hij sinds de Middeleeuwen ook in zeevaardersnaties werd vereerd. Zijn populariteit kende echter een enorme boost toen een zekere Jan Schenkman, een Nederlandse schoolmeester, in het midden van de 19de eeuw een prentenboek over Sinterklaas uitbracht. Daarin werd voor het eerst de moderne versie zoals we hem kennen neergezet: de Sint als sympathieke grijsaard, bijgestaan door een collectie Zwarte Pieten die hem op zijn witte schimmel over onze daken begeleiden en hem helpen bij het uitdelen van cadeautjes. Het boek begint trouwens met de iconische woorden „zie, ginds komt de stoomboot uit Spanje weer aan!” Het werk werd zo populair dat er meteen een grootse traditie van kinderfeesten uit voortvloeide. De eerste officiële intocht van de Sint volgde in 1888. Met andere woorden: danku Meester Jan.
Wist je trouwens dat Sinterklaas en de Amerikaanse Santa Claus een en dezelfde persoon zijn? In de Verenigde Staten verschijnt hij echter tijdens de kerstperiode en is zijn link met de originele legende en tradities volledig verdwenen. Wel grappig: om commerciële redenen (hello, Coca Cola!) werd Santa Clauss zo’n 50 jaar geleden opnieuw bij ons geïntroduceerd als de Kerstman. We vieren dus eigenlijk steeds opnieuw dezelfde man, maar niemand die deze historische fout zal corrigeren -hij deelt immers bij élk feest geschenkjes uit…
In Nederland moesten Brave Kinderen tijdens de Reformatie ondergronds gaan. De Protestantse bestuurders vonden het vieren van een katholieke Heilige not done en dus werden Sint en Piet in het uiterste geheim vereerd.
De schoentjestraditie gaat terug naar de Middeleeuwen: toen zette men tijdens de feestdagen schoenen in de kerken, waarin kerkgangers giften moesten achterlaten voor de armen. Wie een gift schonk, bracht daarmee eigenlijk een offer aan god en werd netjes als „braaf” bestempeld.
