Een fijne garderobe heeft een paar stevige klassiekers als basis. De evergreens, de topbasisstukken waar de tand des trends geen vat op krijgt. Maar hoe hebben die stukken eigenlijk de status van klassieker gekregen?
Tekst: Els De Pauw
Dit artikel verscheen in het aprilnummer van ELLE Belgiê
- De perfecto
De perfecto was een speciale motorrijdersjas, ontworpen door de Amerikaan Irving Schott, een Russische immigrant, en gemaakt door zijn bedrijf Schott NYC. De eerste perfecto zag het daglicht in 1928 en was het eerste motorvest met een dergelijke specifieke coupe, dicht tegen het lichaam, en met een metalen schuine rits en drukknopen. Vandaag maken ze bij Schott nog steeds perfecto’s en andere leren jekkers, maar meer bedoeld als streetwear. ‘Perfecto’ is trouwens de naam van de favoriete sigaar van Irving Schott, die dacht dat het jack met zijn eigen naam niet zo goed zou verkopen.
Oorsprong?Populariteit? Het grote Hollywoodstijlicoon Marlon Brando droeg een perfecto in de film ‘The Wild One’ uit 1953. Punkrockpioniers The Ramones, en met hen duizenden andere punks, droegen de perfecto als een soort baldadig uniform in de seventies. De eerste rock chicks begonnen de perfecto, met z’n smalle schouders, als stoer en uitdagend kledingstuk te dragen. Sindsdien is de perfecto nooit weggeweest uit concertzalen. De perfecto ís rock-’n-roll. Een perfecto in cool zwart leer geeft een instant attitude. Een perfecto is combineerbaar met álles. Letterlijk álles. En kan tegen weer en wind.
Fashion? Het was Jean Paul Gaultier die, samen met de marinière en de Schotseruitenrok, de perfecto vanop de straat naar de catwalk bracht, in de jaren tachtig van de vorige eeuw. Maar eigenlijk deed hij gewoon iets dat modegevoelige subculturen al lang deden: de perfecto uitbuiten om z’n inherente sexiness. Sinds Gaultier heeft zowat iedere ontwerper een variant op de perfecto op de catwalk getoond en hebben horden fashionable rock chicks van een nieuwe generatie de perfecto als geloofwaardigheidskledingstuk gebruikt. Kate Moss op kop. De perfecto is dan misschien wel ont-punkt en verrijkt, maar in wezen is het nog steeds een prima middel om er wat stoerder en stouter uit te zien. Dat weet ook Saint Laurents ontwerper Hedi Slimane, die niet alleen elk seizoen de perfecto in de vaste collectie van Saint Laurent voorziet, maar ook zelf altijd een perfecto draagt. Zonder zou hij er wellicht uitzien als een lieve brave koorjongen.
Juiste keuze? De oorspronkelijke perfecto’s komen iets boven de taille (wegens het rijgemak) en flatteren daarom niet iedereen. Voor vrouwen is een iets langere perfecto daarom veel beter. Zie een perfecto altijd als een investering en geef liever iets meer geld uit voor een goede coupe en mooi zacht leder. Een goedkoop leren of nepleren jasje ziet er namelijk al snel een beetje vulgair uit. En dat kan nooit de bedoeling zijn van een onmisbaar basisstuk uit een heilige garderobe.
2. Het witte overhemd
Oorsprong? Het witte hemd à la façon des hommes hebben vrouwen zich voor het eerst eigen gemaakt in de eerste golf van het feminisme, in de ‘roaring twenties’. In West-Europa gingen sommige vrouwen mannenkleren dragen, zij het om makkelijkere kledij aan te hebben om in fabrieken te gaan werken, zij het uit iets feministischer overwegingen, dandy style. Dat ging dan meestal ook gepaard met een kortere haarcoupe en artistieke bezigheden. Een mannenhemd, met knopen vooraan, was ook het teken dat je jezelf wilde aankleden, in plaats van je te laten aankleden door een kamermeid. Blouses voor vrouwen hadden toen immers allemaal knoopjes achteraan. Ook in die zin was het mannenhemd voor vrouwen een statement.
Populariteit? Vele sterren van het witte doek hebben witte mannenhemden gedragen. Vooral androgyne types als Marlene Dietrich creëerden er hun eigen imago mee. Het witte hemd wordt sinds een paar decennia doorgaans gecatalogeerd onder ‘effortless chic’, zeker in combinatie met een smalle, te korte broek en platte schoenen, afgewerkt met rode lipstick, zowat de iconische plunje waarmee Inès de la Fressange zich pleegt te vertonen. Uiteraard zijn er talloze vrouwelijkere varianten op het klassieke mannenhemd. Een écht mannenhemd dragen als vrouw is trouwens riskant, want het rugpand van een mannenhemd is meestal te breed en niet flatterend.
Fashion? Yves Saint Laurent combineerde ‘Le Smoking’ voor vrouwen in de jaren zeventig en tachtig vaak met een wit overhemd, maar misschien is het de verdienste van de koningin van de minimal chic, Jil Sander, dat het witte klassieke hemd een universeel basisstuk geworden is in vrouwenkleerkasten. Pragmatisch kledingstuk, maar altijd mooi.
Beste keuze? Elke kleerkast verdient twee soorten witte klassieke overhemden van betamelijke kwaliteit: een met een recht model en een met een meer getailleerd model, kwestie van het te kunnen combineren met een broek of rok met een lage taille.
3. De marinière
Oorsprong? Een decreet van de Franse overheid uit 1858 vaardigde uit dat de marinière een reglementair onderdeel was van de tenue van een matroos. De marinière is oorspronkelijk een stuk ondergoed, met 20 à 21 strepen, met een lengte die volstaat om de onderrug te bedekken wanneer de drager ervan zich bukt. De marinière is voorts aansluitend omwille van praktische redenen, zodat er niets verstrikt raakt tijdens de bezigheden van de matroos, en omwille van esthetische redenen, teneinde de musculatuur van de matroos goed te laten zien. De marinière heeft 7/8 mouwen om niet onder de matrozenhes uit te komen. De blauwe strepen zijn één cm breed, de witte twee. De specifieke blauwe kleur is indigo. De bekendste fabrikanten van het shirt waren Saint James, Amor Lux en Orcival.
Populariteit? In het begin was er niks beduidends aan de hand met het typisch mannelijke matrozenshirt, maar sinds Coco Chanel ermee ging flaneren in 1917, is de marinière uitgegroeid tot een fashionable uniseks kledingstuk. Het doet uiteraard vooral denken aan Frankrijk, aan zeilboten, aan ontspanning en dus aan het goede luxueuze leven. Dat iconische figuren als John Wayne, Jean Cocteau, Picasso, Brigitte Bardot, Jean Seberg, Jane Birkin en haar dochter Charlotte Gainsbourg er vaak mee werden gefotografeerd, heeft uiteraard evenzeer bijgedragen tot de überstatus van het streepjesshirt.
Fashion! Coco Chanel was de eerste om haar marinières in jersey te verkopen in haar luxeboetiek in Deauville. Ook Karl Lagerfeld gebruikte veel later de marinière nog steeds voor Chanel in zijn croisièrecollecties. Yves Saint Laurent bracht de marinière zelfs in haute-coutureversie nadat hij Jean Seberg ermee had gezien in de film ‘A Bout de Souffle’. In de jaren tachtig werd de marinière tot cultshirt verheven door Jean Paul Gaultier, die helemaal in de sfeer zat van de film ‘Querelle de Brest’ van Rainer Werner Fassbinder. Sindsdien is de marinière wel elke zomer te zien in de collecties van tientallen ontwerpers en modehuizen.
Beste keuze? Modemerken als Saint Laurent verkopen ze deze zomer voor véél geld, wij zijn te vinden voor the real stuff van Amor Lux. Onverslijtbaar.
4. De parelketting
Oorsprong? Sinds de oudheid zijn parels altijd een teken van rijkdom geweest. Men zag parels als een symbool voor de maan en schreef ze magische krachten toe. Alleen koningen en de adel konden ze zich veroorloven, want ze waren gewoonweg zeldzaam. Het gebeurt immers alleen per toeval dat een zandkorrel of andere indringer een parelmoeren bolletje laat groeien in een oesterschelp. Maar in het begin van de twintigste eeuw veranderde dat. Japanse onderzoekers zochten een manier om parels te kweken. Het was uiteindelijk ene Kokichi Mikimoto die er op zijn eentje in slaagde om de juiste technieken te combineren en ook nog eens een wereldwijd marketingplan uit te dokteren voor zijn gekweekte parels. Waarvoor hulde. Sindsdien kan zowat iedereen zich een parelketting permitteren.
Populariteit? Vanaf de jaren twintig kwamen parelkettingen erg in trek. Echt of vals, dat maakte in principe niet veel uit. Parelkettingen waren een verplicht onderdeel van een klassieke garderobe, tot ze ergens in de jaren tachtig alleen het voorrecht van moeders en grootmoeders bleven, en van vrouwen met een erg klassieke smaak. Modebewustere vrouwen wilden geen parelkettingen meer. Sinds een aantal jaren is daar weer verandering ingekomen, dankzij pareladepten als Kate Middleton, Michelle Obama, Sarah Jessica Parker, Katy Perry, Angelina Jolie, Scarlett Johansson en Keira Knightley. Zij slagen erin om hun kettingen op een hedendaagse manier met hun outfit te combineren.
Fashion? De Franse ontwerper Paul Poiret was de eerste die namaakjuwelen bij zijn collecties showde, maar het was uiteindelijk Coco Chanel die de fake parelkettingen tot fashion item verhief. Coco Chanel vond pronken met je persoonlijke rijkdom namelijk vulgair en liet kunststof parelkettingen ontwikkelen, die ze in lagen rond haar hals drapeerde, samen met haar echte parels. Haar klanten vonden het geweldig wat ze deed. Coco slaagde er aldus in om de valse parelketting, een soort van toneelaccessoire, te verheffen tot meest modieuze accessoire ter wereld. Chanel-kettingen (zeker die van de hand van Laetitia Crahay!) blijven voor velen je van het, maar ze zijn inderdaad nog steeds van plastic.
Juiste keuze? Fake of echt: als het er maar een béétje goed uitziet, doet een klassieke parelketting precies datgene wat ze moet doen: de hals van een vrouw mooier maken en haar gezicht oplichten. Al blijft een echte parelketting uiteraard een véél betere investering. Vulgair? Niet in deze tijden, nee.
5. De tennisschoen
Oorsprong? Sportmerk Adidas lanceerde een eerste tennisschoen in 1963 en noemde hem de ‘Robert Haillet’, naar de beroemde Franse tennisspeler. Toen Haillet met pensioen ging, verving Adidas de naam van de tennisschoen in 1971 door ‘Stan Smith’, toen de nummer één tennisster van de wereld. Pas in de jaren tachtig werd de Stan Smith-schoen erg populair, maar los van de modewereld. Stan Smiths droeg je op de tennisbaan, of op straat. Streetstyle before streetstyle.
Populariteit? De iconische witte leren tennisschoen begon in modemiddens, off-catwalk, aan een opgang in de jaren negentig. Stan Smiths waren cult. Ze behoorden toen tot het vaste uniform van Marc Jacobs, Phoebe Philo en van heel wat andere stylisten. Waarom? Het toppunt van uitgekiende nonchalance. Stan Smiths make you look like you don’t care.
Fashion? Dat de Stan Smiths bij een groter fashionpubliek een pop item werden, ligt misschien aan Gisele Bündchen, die in 2013 naakt in een fotoshoot prijkte met alleen een paar Stan Smiths met witte sokken. Het was een shoot door Inez & Vinoodh, gestyled door Emmanuelle Alt voor de Franse Vogue. Dat beeld bleek uiteindelijk de lont aan de Stan Smith-bom.
Juiste keuze? Sinds de heruitgave van de schoen in 2014 rijzen de verkoopcijfers de pan uit en zijn erg veel schoen- en modemerken aan het kopiëren geslagen. De een al wat letterlijker dan de andere. Zo waren Isabel Marants Bart-schoenen bijna een exacte kopie. Erg high fashion zijn dan weer die van Common Projects (een beetje Margiela-achtig). De limited edition van Adidas, de Stan Smiths in uni-kleur, by Raf Simons, hebben ook al een fameus prijskaartje maar zijn intussen collector’s items. Jammer dat de gewone Stan Smiths, met het groene hielstukje, zo banaal geworden zijn wegens overal.
6. De pilotenbril
Oorsprong? De beroemdste pilotenbril en de enige échte pilotenbril die standaard bij het uniform van piloten hoort, is de ‘Aviator’ van Ray-Ban, een dochterbedrijf van Bausch & Lomb. Het was de beslissing van de United States Air Force om de bril in 1936 als oogbescherming te voorzien voor alle piloten. De Aviators waren speciaal gemaakt om erg licht te zijn maar toch voldoende bescherming te bieden. Ze werden vervaardigd uit mineraal glas dat ultraviolette stralen kon tegenhouden en licht convex was, zodat het maximaal het licht van alle kanten kon blokkeren.
Populariteit? In de jaren zestig werden ze populair bij een groter publiek dat ook voor optische brillen een metalen frame verkoos boven plastic. De Aviators werden zelfs het symbool van de discomode, zeker met roze, geel of spiegelglas. In de jaren tachtig ging het bergaf en moest Bausch & Lomb een deal sluiten met de filmindustrie om hun Ray-Bans via product placement in beeld te laten komen. Hun dochterbedrijf Ray-Ban was op dat moment immers haast failliet. Maar op de neus van Tom Cruise in ‘Top Gun’ kwam het allemaal weer goed met de Aviator. Voor een korte tijd toch.
Fashion! Het was pas toen Tom Ford pilotenbrillen à la Ray-Ban gebruikte in de campagnes van Gucci en er zélf een begon te dragen dat de bril een fashionstatus kreeg. Sindsdien heeft ieder modehuis wel een pilotenbril in de collectie zitten.
Beste keuze? Als het om indruk te maken is, dan is elke pilotenbril van om het even welk modemerk een schot in de roos. Als de bril functioneel moet zijn en zonnestralen moet tegenhouden, dan misschien toch een echte Ray-Ban. Lief voor de oogjes.
7. De trench
Oorsprong? De trench is een beige lange regenjas van waterafstotende katoengabardine. Dergelijke regenjassen werden alleen maar gedragen door officiers van het Britse leger in de Eerste Wereldoorlog, die eindigde in de loopgraven rond Ieper - vandaar ‘trench’, loopgravenjas, in een schutkleur, beige. De uitvinding van de trenchcoat wordt nochtans door twee merken opgeëist: door Burberry en door Aquascutum, maar het was wel degelijk Thomas Burberry die de waterafstotende gabardine uitvond. Pas toen de trench door officieren in de oorlog gedragen werd, kreeg hij extra schouderstukken om militaire strepen op te bevestigen, diepe zakken voor plannen en plattegronden en D-ringen in de taille om wapens of granaten aan te bevestigen.
Net omdat alleen officieren en officieren op rust hem droegen, kreeg de trench ook in het civiele leven een stempel van gerespecteerde zakelijkheid. Maar in de sixties werd de trench ook het favoriete kledingstuk van de radicale jonge intellectuelen, nadien van sommige Mods. In de jaren zeventig en tachtig was de trench bij mannen en vrouwen in begoede middens een teken van goede klassieke smaak.
Fashion! In de jaren negentig werd de Burberry-trench in het fashionmilieu ineens een hip gegeven. Bij het huis Burberry lanceren ze de Burberrry Prorsum-lijn en wordt Roberto Menichetti er creatief directeur. Vooral de reclamecampagnes zijn prachtig. Campagnefoto’s zijn van de hand van Mario Testino, de styling is van Carine Roitfeld. De modellen in de campagnes zijn vaak muzikanten, kinderen van pop- of rocksterren en it-girls. Het merk trekt opnieuw modegevoelige jonge mensen aan. De Burberry-trenchcoat werd een erg gegeerd vintage kledingstuk dat een tweede jeugd meemaakt en in nieuwe versies op de catwalk uitblinkt. Sinds 2001, wanneer Christopher Bailey de artistiek directeur wordt bij Burberry, heeft de trench een echte cultstatus.
Beste keuze? Een klassieke trench van Burberry of een hippe van Burberry Prorsum is uiteraard je van het. En een vintage Burberry raakt nóóit uit de mode. Investeer nooit in goedkope namaakniemendalletjes waar je na een kilometer fietsen steevast zeiknat mee thuiskomt. Een regenjas blijft een regenjas, nee?
