Kleine rel toen Suzy Menkes enkele maanden geleden –in volle spring break gekte- het einde van het “slettendecennium” aankondigde. Terwijl studerend Amerika massaal naar de bikini’s en hotpants greep, gaf de modepriesteres in haar artikel A Decent Proposal vroom Valentino’s maagdelijke couture als nieuwe maatstaf aan.
“Tegenwoordig is het veel sexier je lichaam af te schermen dan bloot te geven,” zo begon haar relaas. De kranige journaliste bestempelde de meest recente haute couture collectie van Valentino als een welkome verademing na de “moda puttana” die volgens haar veel te lang de norm is geweest. Tussen haakjes: de collectie in kwestie komt neer op een hoop prijzige bosnimfgewaden. Waar de modellen schitterden als goddelijke pre-Rafaelitische wezens, zou de gemiddelde vrouw er in dezelfde kleren echter uitzien alsof ze in het dichtstbijzijnde klooster wil inchecken.
Uiteraard bleef de kritiek niet uit. Zijn “echte” vrouwen die de bosnimflook niet aanhangen dan noodzakelijk sletten? Mogen wij, nu de temperaturen eindelijk de hoogte ingaan, geen minirok meer aan?
Natuurlijk is deze kritiek gegrond, ook wij brengen de zomer liever in kekke zomerjurkjes dan in vormeloze gewaden door. Tegelijk mogen we Menkes’ boodschap niet al te letterlijk nemen. Haute couture is trouwens nooit een afspiegeling van wat zich modegewijs op straat afspeelt, eerder een uitvergroting van de heersende mentaliteit. En die is de voorbije jaren inderdaad opvallend braver geworden. Een overzicht:
VAN HEROIN CHIC NAAR PORNO CHIC
De jaren 2000 waren gekenmerkt door ongeremde overdaad en provocatie, een stormvloed aan ‘enfants terribles’ en héél veel seks. De heroin chic van de jaren negentig was uitgemond in een regelrechte porno chic beweging, gedragen door ondeugende zieltjes als “Uncle Terry” Richardson en Tom Ford. Die laatste kende zijn hoogdagen bij het –door zijn invloed- bling bling, sexy Gucci. Hij had enkele jaren eerder het ingedommelde modehuis wakker geschud door haar beroemde logo doodleuk in het schaamhaar van zijn modellen te scheren. Een coupe sans-gêne die meteen de toon van een decennium zette.
Partner in crime Carine Roitfeld kreeg rond die tijd de touwtjes van Vogue Paris in handen. De styliste, bekend om haar bondage chic stijl, zette haar welgekende irreverent zweep op het degelijke blad dat onder haar bewind een broeihaard voor experimenten en controverse werd. Designers groeiden uit tot voltijdse beroemdheden: Marc Jacobs en John Galliano raakten –naast drugs en alcohol- verslaafd aan hun fitness abonnement en Karl Lagerfeld ging als een gek diëten. Hun personencultus en privé uitspattingen werden bijna net zo belangrijk als hun collecties.
Bij Dior gold “the sky is the limit” voor wonderkind John Galliano, die -nu eens als astronaut, dan weer als Napoleon- maar al te graag meedraaide in zijn eigen dolgedraaide modecircus. Alexander McQueen, geestelijke vader van de ‘bumster’ oftewel de high fashion versie van de bouwvakkersplit, stampte zijn eigen label uit de grond en liet zijn geniaal gestoorde modetalent helemaal losbarsten.
Een luidruchtig decennium dus, zonder regels of grenzen. Toen Kate Moss in 2005 op cocaïne werd betrapt, bleken een weinig oprechte verontschuldiging en drie maanden low profile voldoende om haar lucratieve contractjes met grote modehuizen veilig te stellen.
DE ONTNUCHTERING
Het tij keerde in 2010 toen Alexander McQueen, geveld door zware depressies en een aanhoudende drugsverslaving, zelfmoord pleegde. Een jaar later zond een ander incident schokgolven door de modewereld: stijlfavoriet John Galliano liet in een dronken bui zijn ware gezicht zien –de atletische ontwerper bleek een alcoholisch wrak dat verging aan zijn eigen roem. Zijn erg publieke ondergang schudde de modewereld wakker uit de roes waarin het de voorbije jaren had verkeerd.
Smaakmaker Roitfeld begreep dat een nieuw tijdperk was aangebroken en gaf haar job bij Vogue op theatrale wijze op, niet zonder perverse zwanenzang welteverstaan: in haar allerlaatste editie voor het magazine, een ode aan Tom Ford, liet ze een bende kleuters opdraven als pikante stoeipoezen. “Er breekt een nieuw decennium aan en ik wil iets anders doen. Bij Vogue geldt dat ook, zij willen een minder provocatieve richting uit. Ik ben er zeker van dat de Tom Ford aanpak niet op hun programma staat voor de komende jaren.” Dixit het rebelse stijlicoon in een interview met Style.com net na haar vertrek.
ECO CHIC EN EEN NIET ZO PIKANTE SPICE GIRL
Met die woorden bluste ze een heet, misschien iets té heet, decennium. Sindsdien hebben haar projecten een opvallend bravere toon en haast ze zich om in elk interview haar kwaliteiten als “alledaagse moeder en grootmoeder” te onderstrepen.
Hoewel seks en provocatie nooit helemaal van het toneel zullen verdwijnen, waait er ondertussen een frisse wind door de modewereld. Voor de hand liggende seksualiteit heeft plaats geruimd voor een meer bescheiden sensualiteit en modehuizen mogen weer politiek correct zijn.
Frida Giannini verving Tom Fords agressieve looks bij Gucci door een zachtere vrouwelijkheid. Hetzelfde geldt voor het bling imago van het modehuis, dat tegenwoordig als filantroop doorgaat dankzij initiatieven als Chime for Change en de Green Carpet Challenge. Nieuwe boegbeeld? Charlotte Casiraghi de immer elegante prinses van Monaco.
Het werk van Maria Grazia Chiuri en Pier Paolo Piccioli, het nieuwe ontwerpersduo achter Valentino, draait volledig rond fragiele schoonheid. Hoewel kant een constante is in hun creaties, is dat meer van het type dromerige doorkijkjurk dan trashy niemendalletje. Hun meest recente haute couture collectie, bejubeld door Suzy Menkes, lijkt zo uit de romantische Renaissance ontsproten. In hun kielzog laten een hoop andere designers zich inspireren door frêle jonkvrouwen.
Ook bij laat dit zich voelen. Stella McCartney staat met haar eco chic aan de top van de Britse mode en Victoria Beckhams verrassende ontwerpen hebben niets te maken met de spicy popster die ze ooit was.
GEDAAN MET DE PENSENKERMIS…
Natuurlijk blijven sommige designers de bling sexy kaart trekken, zo baseerde Marc Jacobs zijn meest recente Louis Vuitton collectie op escortemeisjes. Toch vormen zij niet langer de regel bij grote modehuizen. Politiek correct lijkt geen taboe meer te zijn en designers durven na jaren opnieuw hun brave kant te tonen.
Zelfs Terry Richardsons meest vettige jaren liggen achter hem. Zijn werk blijft voor de nodige ophef zorgen, maar in deze “magere” jaren kan ook hij de full frontal pensenkermis –als je begrijpt wat we bedoelen- niet langer staande houden… Designers met een (te) groot ego, krijgen het steeds moeilijker om hun willetje door te drijven. Hedi Slimanes divagedrag tijdens Fashion Week vorige herfst werd wereldwijd bespot en recent werd de ontwerper opnieuw publiekelijk op de vingers getikt wegens het importeren van trashy rocksterren à la Courtney Love bij Saint Laurent. (Stereo)typetjes als Karl Lagerfeld blijven amuseren, maar niemand ligt nog wakker van zijn zoveelste “schokkende” quote.
BELGISCHE POËZIE EN DE PROFETISCHE OLSEN TWINS
Het is een klimaat waarin Belgische ontwerpers met hun pure, poëtische minimalisme een gevoelige snaar raken. De komst van de discrete Raf Simons in de plaats van de flamboyante Galliano bij Dior spreekt boekdelen. Hoe hard we de uitzinnige designs van die laatste ook missen, Simons’ architecturale stijl is een wereldwijd bejubeld succes. Ook Olivier Theyskens, Tim Coppens, Dries Van Noten, Kris Asche en Veronique Branquinho hebben maar al te goed begrepen waar het tegenwoordig om draait.
Want braaf staat niet noodzakelijk gelijk aan saai. Menkes heeft het over een frisse, bescheiden sensualiteit. “Eenvoud” vertaalt zich in architecturale lijnen, textuur, de verkenning van nieuwe materialen en grafische 3D-effecten. Het is een look waarin textuur en dimensie voor het nodige sex-apeal zorgen, see-through stoffen en peekaboo snits met de zintuigen spelen.
De zijden broeken van Phoebe Philo voor Céline of de plissé zijden “kolomsilhouetten” van Veronique Branquinho belichamen het nieuwe sexy: het gaat niet om wat je toont, wel om wat je suggereert. Opvallend is dat Menks de Olsen zusjes en hun kledinglijn The Row in hetzelfde rijtje vernoemt. Het duo zou de essentie van deze look al jaren geleden begrepen hebben door het lichaam “zichtbaar” te maken doorheen fijne stoffen als zijde of cashmere: “De Olsens, sinds zeer jonge leeftijd blootgesteld aan de gevaren van Hollywood, lijken als geen ander de huidige drang naar discretie te begrijpen.”
GOUDEN TEPELS
Vreemd genoeg lijkt de muziekwereld het omgekeerde mee te maken. Rihanna heeft van het kruisgrijpen zowat haar vaste tic gemaakt, er is geen vierkante centimeter van Lady Gaga’s lijf dat we nog niet te zien kregen, Disneysterretje Miley Cyrus geeft zichzelf met veel plezier een frontal wedgie op de cover van V-Magazine en Beyoncés bodysuit heeft op een paar jaar tijd zowaar gouden tepels gekweekt. Van het gouden kalf gesproken… In hun kielzog kwettert een hoop extravagante, ronduit bizarre wannabe’s – van Kesha tot Jessie J- mee in outfits die de wenkbrauwen doen fronsen.
Madonna, trash icoon van weleer, weet zich geen weet meer met de jonge concurrentie. Nooit had ze gedacht dat iemand haar eigen durf zou overtreffen, nu ziet de bijna zestiger zich genoodzaakt haar jarretelles weer uit te halen. ‘Stoute’ fotografen als Terry Richardson vinden hun uitlaatklep bij dit zootje ongeregeld: wat niet meer in Vogue kan, staat tegenwoordig op de Twitterpagina’s en albumcovers van popsterren.
Zullen we hier ook met een ommekeer te maken krijgen? Zingen frêle elfenfiguurtjes de jeugd van morgen toe om voor elf uur hun bed in te zweven, drie liter water per dag te drinken en enkel respectvolle gentlemen te daten? Wordt vervolgd.
