Reizen betekent souveniertjes inslaan en die zijn in populaire vakantie-oorden alomtegenwoordig. Straks pronk je met een miniatuur Eiffeltoren uit Parijs, een kralenketting uit Bali én een prachtige fake Gucci tas uit Venetië: win win win? Think again: fake design wordt in verband gebracht met gevaarlijke ziektes, werkloosheid en zelfs de financiering van terrorisme!
De luxesector in het bijzonder wordt erdoor geteisterd, maar is lang niet de enige industrie die onder het probleem te lijden heeft. Namaak komt voor in alle sectoren: DVD’s, brillen, speelgoed, telefoons, waspoeders, geneesmiddelen en zelfs voeding worden op grote schaal gekopieerd. Het grote verschil is dat het voor de modewereld meer opvalt –straatventers in Venetië proberen je geen fake Dreft of Ketchup aan te smeren en dat de koper illegale mode-items vaak bewust koopt, waar hij voor andere producten meestal zelf de dupe is. Een gevaarlijke trend, maar waarom zou je als hard werkende mens in hemelsnaam de kans laten liggen om een prachtige Birkin -vaak zie je het verschil met een echte niet eens!- aan een gammele 150 euro te scoren? De grootste risico’s op een rijtje:
Het brengt mensenlevens in gevaar
In de eerste plaats brengt de zwarte markt de veiligheid van de kopers in het gedrang. Jaarlijks sterven wereldwijd duizenden mensen aan de gevolgen van namaak: speelgoed dat niet veilig is, valse geneesmiddelen, giftige huishoudmiddelen, gevaarlijke stralingen in hun electronica, enzovoort. De reden waarom namaak zo goedkoop is, is dat de makers ervan zich niet druk maakten om zoiets triviaals als veiligheidsvoorschriften –laat staan de werkomstandigheden van hun arbeiders- en dat kan zware gevolgen hebben. Ook wat je handtas betreft: giftsoffen worden minder stel met mode geassocieerd, maar het gaat hier om producten die rechtstreeks in contact komen met je lichaam en dus is de dreiging reëel. Een tas die met loodverf werd getint, een t-shirt dat je hele romp onder de uitslag zet of een bril die kankerverwekkende stoffen via je huid in je hoofd verspreidt: maak kennis met de keerzijde van dat goedkope prijskaartje.
Het veroorzaakt werkloosheid
Het spreekt ook voor zich dat de hele zwarte markt ten koste gaat van de werkgelegenheid. Een concreet voorbeeld: Nike investeert momenteel in een zoveelste distributiecentrum in België, als het hier door een te grote circulatie van namaakgoederen echter minder stock kwijt kan, zullen daar jobs sneuvelen. Tussen haakjes: alleen al tijdens één ontmantelingsoperatie in 2016 wist de FOD Economie , de overheidsdienst die belast is met het opsporen van namaakgoederen, niet minder dan 62,796 paar valse Nike schoenen te onderscheppen, er waren acht vrachtwagens nodig om de vangst naar haar eigen depots te vervoeren…! Uit een onderzoek van de Europese Unie blijkt dat er door namaak in ons land jaarlijks 8,800 banen verloren gaan. Een bootleg stuk kopen, betekent dus rechtstreeks geld pompen in een systeem dat nationale economieën ondermijnt en industrieën ondergraaft die werkgelegenheid creëeren.
Het slorpt geld op
Het spreekt voor zich dat de handel in namaakgoederen daarnaast ook een belangrijke hefboom is voor witwaspraktijken en belastingontduiking. Nog volgens het eerder genoemde EU onderzoek verliest ons land op die manier zo’n 1,9 miljard euro per jaar, geld dat evengoed aan opleiding, gezondheidszorg of werkzekerheid had kunnen worden geïnvesteerd.
Last but not least: het financiert terrorisme!
Uiteindelijk financier je met je “slimme” aankoop eigenlijk een crimineel netwerk dat haar winsten voor gevaarlijke doeleinden gebruikt. Banden met terrorisme zijn daarbij geen uitzondering: de aanslagen op de metro in Londen van 2005 werden rechtstreeks bekostigd met de opbrengst van illegale DVD-verkoop en ook in eigen land zijn terreurverdachten vaak geen onbekenden in het namaakcircuit. Een zware prijs om te betalen voor een it-bag. Het is dan ook geen wonder dat de overheid harde middelen inzet om de netwerken in kwestie op te sporen en te ontmantelen en de hele business aan banden te leggen. België is trouwens een spil in de internationale namaakhandel: we spelen een cruciale rol als transitland en hebben met Antwerpen de grootste haven van Europa, maar tegelijk hebben we één van de strengste wetgevingen en douanes inzake het probleem.
Meer weten? Surf naar FOD Financien en ontdek wat je tegen namaak kan beginnen.
Namaak is trendy
Ondanks de risico’s lijkt het er niet op dat de trend gaat liggen, sterker nog: de vraag naar valse luxegoederen is groter dan ooit! Namaak is van alle tijden, de Romeinen stonden er zelfs om bekend in hun provincies derderangswijn te verkopen onder een vals kwaliteitslabel, maar de voorbije twintig jaar groeide het echt uit tot een wereldwijde, bloeiende business. Sommige experts menen zelfs dat het drugsmokkel voorbijstak als hét grote misdrijf van de éénentwintigste eeuw. Dit onder invloed van sociale media en de globalisering, maar ook door onze consumentenmentaliteit. We willen alles aan een razend snel tempo en zijn het ritme en de democratische prijzen van fast fashion gewend geraakt. Luxehuizen kenden de voorbije jaren een ongekende piek in populariteit en visibiliteit. De logomania heerst overal, er worden online grootse campagnes opgezet en influencers verkopen de droom dat elke girl next door met een Hermès aan de arm kan pronken, resultaat: er ontstaat een regelrechte cultus en de consument next door wìl ook effectief zo’n luxe statussymbool in handen krijgen –het liefst zo snel en zo betaalbaar mogelijk. In minder kapitaalkrachtige crisistijden is de stap naar een namaak handelaar snel gezet en zo is de vicieuze cirkel rond.
Anderzijds zenden de modehuizen zelf ook bijzonder contradictorische signalen uit. De heersende beweging in modeland is er één die trashy chic is, die alles wat een beetje elitair of ethisch verantwoord is bij het grof vuil zet en de straat in al haar facetten viert –de jeugdcultuur, graffiti, streetwear, maar ook de illegale stalletjes. Een democratische revolutie die uiteraard bewonderenswaardig is, maar eigenlijk ook bootleg praktijken verheerlijkt. Verus Versace bracht enkele jaren geleden een capsule uit geïnsipireerd door haar eigen knock-off designs, Gucci bracht smalend een lijn “real fake” tassen op de markt en de gemiddelde Vêtements show kom je niet binnen zonder een jas die van ogenschijnlijk louche oorsprong om de schouders. Uiteraard komen die allemaal wél met een hoog prijskaartje en kan alleen de mode-elite ze kopen –oh ironie- terwijl het gewone volk er naar kijkt en zich bedenkt dat het snel op de zwarte webmarkt een bootleg Gucci tee zal scoren…
