Na alle beschuldigingen en gewetensvragen: durven mannen vandaag nog vrouwen te verleiden? Indien ja, hoe dan?
Miljoenen getuigenissen wereldwijd, klachten, rechtszaken, gewetens die gingen knagen en taboes die werden doorbroken – dat is #MeToo in een notendop. Ook in ons land zorgde de beweging voor een schokgolf. Het is intussen een jaar geleden dat #MeToo ons wakker schudde, verraste, boos maakte of hoopvol stemde … Hoe verleiden mannen en vrouwen elkaar nu, twaalf maanden later? We vragen het aan Laura Merla, hoogleraar sociologie aan de UCL die heel wat onderzoeken leidt naar gender en mannelijkheid.
Wat is de balans na één jaar #MeToo?
“Het is vanuit sociologisch oogpunt te vroeg om die op te maken. Wel kunnen we verschillende fases onderscheiden. Eerst was er de verbazing en de bewustwording in de (sociale) media. Voor heel wat mannen was het nieuws dat sommige vrouwen dagelijks op straat of op het werk worden lastiggevallen. Vaak gingen zij hun eigen gedrag tegenover vrouwen door #MeToo in vraag stellen. Daarna kwam de tweede fase op gang, de backlash met een tegenbeweging van vrouwen en mannen die het ‘recht op lastigvallen’ verdedigden. Ze verzetten zich tegen wat zij ‘puritanisme’ noemden en waarschuwden voor een heksenjacht die het verleidingsspel compleet naar de vaantjes helpt. Op dit moment bevinden we ons in een wat wazige fase van reflectie. Het enige wat vaststaat, is dat mannen hun referentiekaders kwijt zijn.”
Met andere woorden: mannen weten niet meer hoe ze zich moeten gedragen?
“Dat klopt tot op zekere hoogte. In de 20ste eeuw zijn de genderverhoudingen sterk geëvolueerd omdat vrouwen in opstand kwamen tegen de ongelijkheid waarmee ze werden geconfronteerd. Met als gevolg dat je vandaag je vrouw-zijn op verschillende manieren kunt beleven. Mannen hebben de beweging die ‘mannelijkheid’ in vraag stelt misschien wel gevolgd, maar ze hebben er minder actief aan deelgenomen. Er zijn niet echt alternatieve modellen ontwikkeld voor jongeren. Zij staan voor de uitdaging om nieuwe gedragsmodellen te creëren die niet steunen op dominante relaties. Dat moet in een dialoog tussen mannen en vrouwen gebeuren. Het zou verkeerd zijn als vrouwen eenzijdig beslissen hoe mannen zich moeten gedragen en omgekeerd.”
Is de manier van flirten veranderd sinds #MeToo?
“Het is nogal ingewikkeld. Vanaf hun prille kindertijd leren we meisjes om perfect te zijn. Ze mogen zich pas in een avontuur storten als ze er zeker van zijn dat ze zullen slagen. Jongens daarentegen worden gestimuleerd om risico’s te nemen. Ze moeten veroveren, niet opgeven bij tegenslag, doorzetten, opnieuw proberen ... En als jongens hun doel niet bereiken, leggen ze de schuld bij externe factoren. Dat gedrag reflecteert in hun manier van verleiden. We hebben nog altijd dat beeld van de jager en zijn prooi. Er is ook vaak dat biologische excuus: mannen zouden gewoon hun instinct volgen. Maar dat is fout. Gedrag wordt aangeleerd en is cultureel en sociaal bepaald. Als we mannen anders opvoeden, met positieve rolmodellen, dan zullen we verandering zien.”
Moeten ook vrouwen veranderen?
“Een moeilijke vraag, want vrouwen meten al van jongs af aan hun schoonheid af aan de hoeveelheid complimenten die ze ongevraagd krijgen op straat. Ze evalueren dus hun eigen verleidingskracht aan de hand van gedrag dat lijkt op seksuele intimidatie. In kleine dosissen kan het hun ego voeden, maar cultureel gezien blijft het een invasieve praktijk die snel hinderlijk of zelfs schadelijk wordt. Als we willen dat bepaalde zaken nooit meer terugkeren, moeten we sommige gewoontes tegengaan zonder daarom het flirten volledig te bannen.”
Mannen aan het woord
Thibaut (47)
“Ik had de hele #MeToo-beweging niet zien aankomen, maar heb er wel begrip voor. Ik ga vandaag helemaal anders om met vrouwen dan vijf of tien jaar geleden. Toen vond ik het niet moeilijk om een vrouw te vertellen dat ze mooie ogen had of sexy gekleed was. Vandaag zou ik dat niet meer durven. Ik wil niet dat dingen verkeerd worden geïnterpreteerd, zeker niet in een professionele context. Tegelijk denk ik dat sommige vrouwen zich door #MeToo hebben laten opzwepen en al te heftig reageren. Enerzijds zoeken ze nog altijd naar de prins op het witte paard die hen complimentjes geeft, anderzijds gaan ze plots de gendarme uithangen. Dat is jammer, want dat nekt het verleidingsspel. Ooit heb ik mijn bankierster een boeketje bloemen gegeven omdat ik haar knap en heel sympathiek vond. Dat was gewoon vleierij, maar ik zou het vandaag niet meer doen.”
Tom (32)
“Die hele beweging steekt me een beetje tegen. Niet dat ik het goed vind dat vrouwen op straat worden lastiggevallen. Mannen die dat doen, zijn idioten en moeten daarop worden aangesproken. Maar is het echt nodig om de sociale media met dat soort verhalen te overspoelen? Ik heb het gevoel dat je op een feestje geen stap meer kunt zetten zonder als een aanrander te worden bekeken. Zelf gedraag ik me niet anders sinds #MeToo. Als ik een meisje leuk vind, dan laat ik haar dat weten. Ik durf zelfs wat te plagen door te zeggen: ‘Ik wil je wel een drankje betalen, maar nagel me alsjeblieft niet aan de schandpaal op Facebook!’ Als dat haar niet aan het lachen maakt, is ze veel te serieus of radicaal, en geef ik het direct op. Als ik vrouwelijke collega’s op het werk hoor klagen over de opdringerige jongens die ze de avond ervoor hebben ontmoet, zal ik hen er ook op wijzen dat zij nooit initiatief nemen. Dat ze zelf eens proberen te flirten …”
Maxime (25)
“Ik was voor #MeToo al geen flirter en nu verleid ik helemaal niet meer. Ik ben een respectvolle jongen en heb nog nooit klachten gekregen over mijn gedrag. Maar meisjes reageren anders sinds #MeToo. Ik heb het gevoel dat ze gemakkelijker geïrriteerd zijn. Het lijkt alsof ze er een erezaak van maken om iedereen af te poeieren die zelfs maar een voet in hun richting durft zetten. Als ik vroeger een bloedmooi meisje zag in de bibliotheek, was ik misschien wel zenuwachtig, maar ik ging toch met haar praten, gewoon om hallo te zeggen of om te vragen of ze iets wilde gaan drinken. Dat zou ik nu niet meer durven, uit angst om haar lastig te vallen.”
Matteo (22)
“Voor #MeToo vertoonde ik zelf soms het gedrag dat ik vandaag op feestjes niet meer zou appreciëren. Ik ging uit met als enige doel een ‘prooi’ te vangen. In een bar evalueerde ik alle meisjes: zou ik haar kunnen krijgen? Ik heb zelfs meisjes onverwacht gekust met het idee dat het moment goed zat en het meisje dat zelf ook wilde. Mijn definitie van flirten is niet veranderd, maar sinds #MeToo gedraag ik me wel vriendelijker en met meer openheid. Als ik op een meisje val, dan gaan we samen een sigaret roken of in een hoekje wat praten, zodat ik er zeker van ben dat we op dezelfde golflengte zitten. En als het niet blijkt te klikken: jammer, maar zo erg is het ook niet. Je moet met een afwijzing kunnen omgaan, en vooral niet meteen een ander meisje gaan zoeken dat wel ja zegt. Er zijn veel jongens met een fragiel ego, die het gevoel hebben dat het slecht is voor hun mannelijkheid om een blauwtje te lopen. Zo zie ik het niet. Mensen die #MeToo ondersteunen zijn geen kwezels die niet aan een lief raken, maar mensen in een relatie, die zich amuseren, seks hebben, verleiden ... Dit is niet het einde van flirten, maar van seksuele intimidatie en het begin van meer wederzijdse verleiding. Op het festival Esperanzah! bemande ik een stand om mensen bewust te maken van seksuele intimidatie, met verhalen van zestienjarige meisjes die werden gekust en de jongen niet durfden wegduwen uit schrik om hem te kwetsen. Zo heb ik tientallen verhalen gehoord! Als mensen aan seksuele intimidatie denken, denken ze vaak aan hangjongeren die meisjes lastigvallen. Maar #MeToo heeft aangetoond dat het in alle sociale klassen gebeurt. Als je ziet wat sommige meisjes doormaken, zou je als jongen gewoon moeten zeggen: ‘Dat mag je een meisje nooit aandoen.’”
