Nu haar memoires, ‘Mijn verhaal - Becoming Michelle Obama’, sinds november in de winkel liggen, is ze klaar voor een openhartig gesprek. De voormalige first lady praat met Oprah Winfrey over haar strubbelingen met Obama, de doodsbedreigingen aan het adres van haar dochters en haar voornemen om voor het goede te vechten.
Bumps and bruises
Oprah Winfrey: “Ik moet zeggen dat niets mij gelukkiger maakt dan een goed boek lezen. En jouw memoires zijn tender, meeslepend, krachtig en rauw. Er staan zoveel openbaringen in. Was het eng voor jou om over je privéleven te schrijven?”
Michelle Obama: “Eerlijk gezegd niet zo, omdat ik tot een bepaald inzicht ben gekomen. Mensen vragen me vaak waarom ik zo authentiek overkom, of waarom ze zo snel een band met me voelen. Ik denk dat dit komt omdat ik van mezelf hou. Ik hou van mijn verhaal, met al z’n bumps and bruises. Uiteindelijk heeft het me gemaakt tot wie ik ben. Dus ik ben altijd open geweest tegen mijn entourage, jonge mensen en vrienden. En dan is er nog iets, Oprah: ik besef dat Barack en ik rolmodellen zijn, of we dat nu willen of niet.”
Oprah: “Yep.”
Michelle: “Ik haat het wanneer publieke figuren - die vaak zelf de aandacht opzoeken - zich later weer willen verschuilen: ‘Well, ik ben geen rolmodel. Die verantwoordelijkheid wil ik niet.’ Too late. Je hebt ze al. Jonge mensen kijken naar je op. Ik zou niet willen dat jonge mensen mij hier nu zien zitten en ervan uitgaan dat ik het nooit moeilijk heb gehad. Dat ik nooit ben uitgedaagd of nooit angst heb gekend.”
Toast en open ramen
Oprah: “Na het lezen van je boek denkt vast niemand dat nog. Miljoenen mensen vragen zich af hoe het nu met jou gaat, in je nieuwe leven na het Witte Huis. In je boek staat een scène die dat heel goed beschrijft. Kun je die ‘toast-anekdote’ even vertellen?”
Michelle: “Wel, in het voorwoord beschrijf ik de eerste weken in onze nieuwe woning in Washington, meteen na ons vertrek uit het Witte Huis. Voor de eerste keer in acht jaar woonde ik weer in een gewoon huis, met een deur en een deurbel. De toast-anekdote gebeurde tijdens een van mijn eerste avonden alleen thuis - de kinderen waren er niet, Malia was bezig aan haar gap year, ik denk dat Barack op reis was. Als first lady ben je eigenlijk nooit alleen. Er zijn altijd mensen in huis, security. Het SWAT (Special Weapons and Tactics, red.) team is voortdurend in de buurt en je kunt geen raam openen of geen voet uit de deur zetten zonder dat zij in actie schieten.”
Oprah: “Je kon geen raam openen?”
Michelle: “Nee, Sasha en Malia hebben het ooit geprobeerd. Maar toen werd er naar ons geroepen: ‘Shut the window!’”
Oprah: (lacht)
Michelle: “Dus daar zit ik dan in mijn nieuwe huis, met onze honden Bo en Sunny. En ik doe iets gewoons: ik ga naar beneden en open mijn keukenkast - wat ondenkbaar is in het Witte Huis. Er is altijd wel iemand die zegt: ‘Laat mij maar - wat wilt u? Hoe kan ik u helpen?’ En ik maakte toast voor mezelf. Toast met kaas, waarmee ik op de veranda ging zitten. In de verte blaften een paar honden en ik besefte dat Bo en Sunny nog nooit een hond bij de buren hadden gehoord. Ik zag hen vreemd kijken en ik zei: ‘Yep, we’re in the real world now, fellas.’ Op dat moment begon ik m’n draai te vinden. Eindelijk had ik tijd om stil te staan bij wat er de afgelopen acht jaar was gebeurd. Want dat heb ik later wel beseft - in het Witte Huis had ik nooit tijd om waar dan ook bij stil te staan. We leefden aan een razend tempo, van de dag dat we er introkken tot het moment dat de deur achter ons dichtviel. Barack en ik hadden dan ook echt het gevoel dat het onze plicht was om elke dag een hoop werk te verzetten. Het was zo druk. Op dinsdag was ik al vergeten wat er op maandag was gebeurd. Ik vergat letterlijk in welke landen ik al was geweest. Dan zei ik tegen mijn stafhoofd: ‘Weet je, ik zou wel eens naar Praag willen.’ En dan zei Melissa: ‘Daar ben je al geweest.’ En ik: ‘Nee, echt niet, nog nooit een voet in Praag gezet.’ Pas wanneer ze me een foto toonde van mezelf in Praag, kwam de herinnering weer bovendrijven. Het was bij die toast met kaas in de tuin dat ik kon beginnen nadenken over de acht voorbije jaren en de weg die ik heb afgelegd.”
Goude sterren
Oprah: “Toen ik je boek las, werd me duidelijk dat alles wat je gedaan hebt in je leven, je voorbereid heeft op wat nog moest komen.”
Michelle: “Je moet het op die manier bekijken. Als je jezelf in de wereld ernstig neemt, dan draagt elke keuze die je maakt bij tot de persoon die je zult worden.”
Oprah: “Juist, en bij jou zit dat er al in vanaf het eerste leerjaar. Je deed je best en ging niet voor minder dan tien op tien.”
Michelle: “Volgens mijn moeder had ik dat beetje extra.”
Oprah: “Het betekende veel voor jou om goede punten en gouden sterren te verdienen?”
Michelle: “Ja. Nu ik erop terugkijk, denk ik dat ik al vroeg mijn context begreep. Mijn ouders gaven mijn broer Craig en mij al heel vroeg de vrijheid om onze eigen mening te hebben.”
Oprah: “Ze liet jullie er zelf achter komen?”
Michelle: “Inderdaad. En ik ontdekte dus al vroeg dat prestaties ertoe doen en dat kinderen van jongs af aan in de gaten worden gehouden. En als je niet laat zien wat je in je mars hebt - zeker als zwart meisje uit een working class-gezin aan de South Side van Chicago - dan stoppen mensen je graag in het hokje van de onderpresteerders. Ik wilde niet dat mensen dachten dat ik bang was om mij in te spannen. Ik wilde niet dat ze me bekeken als ‘one of those kids’. In mijn ogen zijn er geen slechte kinderen, alleen slechte omstandigheden.”
Vier hoeken van een vierkant
Oprah: “Ergens schrijf je een zin die ik geweldig vind. Hij zou op een T-shirt of zo moeten komen. Je schrijft: ‘Mislukking is eerst een gevoel en wordt pas later een realiteit. Het is de combinatie van kwetsbaarheid met zelftwijfel, die - vaak opzettelijk - wordt versterkt door angst.’ Wanneer ontdekte jij dat mislukking eerst een gevoel is, en pas later werkelijkheid wordt?”
Michelle: “Oh, in het eerste leerjaar. Ik zag hoe onze buurt veranderde. We kwamen daar in de jaren 1970 wonen, bij mijn groottante, in een klein appartement boven haar huis. Ze was leerkracht en mijn grootoom werkte bij de spoorwegen, zodat ze een huis konden kopen in een buurt die voornamelijk blank was. Ons appartement was zo klein dat de living werd opgedeeld in drie ‘kamers’, waarvan een voor mij was en een voor mijn broer, telkens net groot genoeg voor een bed. Er waren geen echte muren, alleen houten scheidingswanden. Onze gesprekken gingen daar los doorheen: ‘Craig?’ ‘Yep?’ ‘I’m up. You up?’ Soms gooiden we om te spelen een sok over de wand.”
Oprah: “Je schildert een prachtig beeld van jullie vieren - jij, Craig en je ouders - als de vier hoeken van een vierkant, jullie gezin.”
Michelle: “Zo voelde het helemaal. Ons leven was bescheiden maar voelde compleet. We hadden niet veel nodig. We deden ons best, maar dan gewoon omdat we het wilden. Als beloning kregen we hoogstens pizza of een ijsje. Maar de buurt was overwegend blank toen we er kwamen wonen en overwegend zwart tegen de tijd dat ik naar de middelbare school ging. En ik voelde het effect van die verschuiving, ook op school. Laat je niet wijsmaken dat kinderen het niet beseffen wanneer er niet in hen geïnvesteerd wordt. Ik verzeker je dat ik het verschil voelde, al was ik nog een kind.”
Oprah: “Je schrijft dat je ouders in jou investeerden. Ze hadden geen eigen huis, gingen nooit op vakantie …”
Michelle: “Ze investeerden alles in ons.
Mijn moeder ging niet eens naar de kapper, ze kocht geen nieuwe kleren voor zichzelf. Mijn vader werkte in ploegen. Ik zag hoe mijn ouders zich voor ons opofferden.”
Vakjes afvinken
Oprah: “Na de middelbare school ging je naar Princeton en toen naar Harvard Law School, waarna je aan de slag kon in een prestigieus advocatenkantoor in Chicago. En dan schrijf je - ik heb het drie keer omcirkeld en er in de kantlijn twee sterretjes bij getekend - ‘Ik haatte het om advocaat te zijn.’”
Michelle: “Oh God, ja. Sorry, lawyers.”
Oprah: “En toen las ik iets dat ik van de daken zou willen schreeuwen: ‘Ik wilde gewoon een leven. Ik wilde me compleet voelen.’ Ik ben zeker dat heel wat van je lezers een job doen waar ze niet van houden, maar waarvan ze het gevoel hebben eraan vast te zitten. Hoe ben jij uit die situatie geraakt?”
Michelle: “Het was niet gemakkelijk om dat aan mezelf toe te geven. In mijn boek probeer ik te tonen in wie dat kleine meisje, dat ging voor goede punten en gouden sterretjes, veranderde bij het opgroeien. Ik werd wat zoveel hardwerkende kinderen worden: iemand die vakjes afvinkt. Goede schoolresultaten? Check. Binnenraken in een topuniversiteit als Princeton? Check. Een hoofdvak kiezen? Euh, iets dat me goede punten oplevert dan maar, zodat ik daarna naar Law School kan? Check. Law School afmaken? Check. Ik was niet iemand die afweek van haar pad. Ik nam geen risico’s. Ik legde mezelf beperkingen op om aan mijn ideaalbeeld te voldoen. Er waren een paar tegenslagen nodig om mezelf af te vragen: ‘Heb je al eens stilgestaan bij wie je eigenlijk wil zijn?’ I had not. In plaats daarvan zat ik op de 47ste verdieping van een kantoorgebouw gerechtelijke uitspraken te lezen en memo’s te schrijven.”
Oprah: “Het mooie is dat je boek eigenlijk zegt: ‘Iedereen heeft het recht om van idee te veranderen.’ Was jij daar bang van?”
Michelle: “I was scared to death. Mijn moeder was niet iemand die snel commentaar gaf. Ze was van het type ‘leven en laten leven’. Maar op een dag pikte ze me op aan de luchthaven. Ik kwam net terug uit Washington en zei: ‘Ik blijf dit niet de rest van mijn leven doen. Ik wil niet de hele dag in een kamer naar documenten staren. Dat is dodelijk. Ik ben niet gelukkig, mijn passie ligt elders.’ En toen zei mijn moeder, mijn ruimdenkende, leven-en-laten-levenmoeder: ‘Verdien nu maar eerst wat geld, over geluk kun je je later nog zorgen maken.’ Toen slikte ik wel. Oh, oké. Voor mijn moeder moet ik zo verwend geklonken hebben. Ik, met mijn luxeleventje en mijn ‘passie die elders lag’. Ik had tenminste de luxe dat ik keuzes kon maken - terwijl zij pas weer aan het werk ging en naar zichzelf op zoek kon toen wij goed en wel in het middelbaar zaten. Dus ja, het was moeilijk. Maar toen ontmoette ik een zekere Barack Obama. Hij was allesbehalve iemand die een rij vakjes afvinkt. Hij was eerder all over the place.”
Origami
Oprah: “Je schrijft over jullie ontmoeting: ‘Ik had mijn bestaan zorgvuldig opgebouwd en had elk los eindje ervan keurig weggewerkt, alsof ik een strak stukje origami vouwde ... Hij leek de wind die alles overhoop zou blazen.’ Dat vond je eerst niet prettig?”
Michelle: “Oh God, nee.“
Oprah: “En om dit fragment moest ik erg lachen: ‘Op een nacht werd ik wakker en zag ik hem naar het plafond staren, zijn profiel afgetekend door de straatverlichting buiten. Hij zag er nogal bezwaard uit, alsof hij tobde over iets heel persoonlijks. Was het onze relatie? Het verlies van z’n vader? Ik vroeg hem fluisterend waar hij aan dacht. Hij draaide zich om en keek me met een schaapachtig lachje aan. ‘Oh,’ zei hij, ‘ik dacht gewoon aan de loonkloof.’”
Michelle: “That’s my honey.”
Oprah: (lacht)
Michelle: “Ik bedoel maar - ik ontmoette hem toen ik nog een young professional was. Ik was m’n eigen weg aan het maken. Ik verdiende al meer dan mijn ouders en de volgende stap was om, oké, te trouwen, een leuk huis te kopen, enzovoort enzoverder. De grote wereldproblemen deden er natuurlijk wel toe. Maar het belangrijkste leek toch die volgende carrièrestap. Ik beschrijf ook de ontmoeting tussen Barack en een paar van mijn vrienden. Dat pakte niet zo goed uit.”
Oprah: (lacht)
Michelle: “Want hij wilde dus in alle ernst over de loonkloof praten, en mijn vrienden hadden zoiets van …”
#RelationshipGoals
Oprah: “Je geeft ons echt een inkijk in jullie relatie, tot het huwelijksaanzoek toe. En je schrijft over een paar belangrijke verschillen die jullie in de beginjaren van jullie huwelijk parten speelden. Je zegt: ‘Natuurlijk was het alleen maar goedbedoeld wanneer hij me verwittigde dat hij ‘onderweg’ was, of ‘bijna thuis’. Maar in het begin geloofde ik die woorden ook. Dan hield ik de meisjes na hun bad ‘s avonds nog wat wakker, zodat ze hun vader een knuffel zouden kunnen geven.’ En dan beschrijf je een avond waarop hij zegt ‘ik ben onderweg, ik kom eraan’ en je wacht op hem. Hij blijft weg. En dan knip je de lichten uit - terwijl ik het fragment las, hoorde ik de schakelaars klikken. Klik, klik. En dan ga jij naar bed - boos.”
Michelle: “Ik wás boos. Wanneer je trouwt en kinderen krijgt, worden al je plannen weer eens overhoop gehaald. Zeker als je trouwt met iemand wiens carrière alles opeist, zoals in de politiek. Barack Obama leerde mij om van mijn pad te durven afdwalen, maar op een gegeven moment hing ik zo’n beetje te wapperen in de wind. Ik had twee kinderen en probeerde alles draaiend te houden, terwijl hij op en neer reisde naar Washington of Springfield. Hij is ook altijd zo optimistisch wat tijd betreft. (lacht) Hij denkt altijd dat zijn dag meer dan 24 uren telt. En hij plant die allemaal vol. Hij houdt bordjes in de lucht, bordjes op stokken, en het is pas spannend wanneer er een dreigt te vallen. Dus we hadden wel wat uit te klaren als koppel. We hebben relatiebemiddeling gevolgd om eruit te raken.”
Oprah: “Vertel daar eens iets over.”
Michelle: “Wel, je begint eraan omdat je denkt dat die bemiddelaar je gaat helpen om je punt te maken tegen je partner. ‘Leg jij het hem nu eens uit!’”
Oprah: (lacht)
Michelle: “And lo and behold, zo werkt bemiddeling dus niet. Ik moest uitvissen wat geluk voor mij betekent. Al snel had ik door dat ik van mijn man steun wil én nodig heb. Ik moest leren hoe ik mijn leven op een manier kon organiseren die goed voelde voor mij.”
Afstand en liefde
Oprah: “Je schrijft dat we de patronen volgen die we kennen, dat lijkt me een belangrijk inzicht. Toen Barack klein was, verdween zijn vader, en zijn moeder kwam en ging. Maar jij groeide op in dat vierkant, in een hecht gezin.”
Michelle: “Zijn moeder zat in Indonesië, hij werd opgevoed door zijn grootouders en kende zijn vader niet - maar zelfs met die achtergrond werd hij een man uit één stuk. Het doet je beseffen dat je op veel manieren in het leven kunt staan.”
Oprah: “Je schrijft ook: ‘In de praktijk voelde ik me kwetsbaar wanneer hij er niet was.’ Om een moderne vrouw - een first lady - dat te horen toegeven? Dat vond ik vrij geweldig.”
Michelle: “Ik voel me voortdurend kwetsbaar. En ik heb moeten leren hoe ik dat aan mijn man kon duidelijk maken, hoe ik dat gevoel van gemis en verdriet kon aanboren zodat hij het kon begrijpen. Hij had een andere kijk op afstand. Hij groeide jarenlang op zonder zijn moeder in de buurt, maar hij wist wel dat ze echt van hem hield. Terwijl liefde voor mij altijd iets heel nabij is geweest. Liefde is samen eten, liefde is alledaagsheid, aanwezigheid. Dus ik moest mijn kwetsbaarheid delen en ook leren om op een andere manier graag te zien. Dat was een belangrijke stap in mijn reis, mijn verhaal. Begrijpen hoe we ons verhaal konden schrijven.”
Een nieuwe bril
Oprah: “Wat ik waardevol vond - en ik denk dat veel lezers het met me eens zullen zijn - is dat er eigenlijk niets veranderde. Alleen je kijk op de dingen werd anders. En dat maakte je gelukkiger.”
Michelle: “Ja. En ik vertel dat omdat ik weet dat mensen Barack en mij graag bekijken als het ideale koppel.
Ik weet dat mensen ons zien als #RelationshipGoals. Maar whoa, people, slow down - het huwelijk is niet altijd even gemakkelijk!”
Oprah: “Je zegt zelfs dat jullie manier van discussiëren verschilt.”
Michelle: “Oh God, yes. Ik ben als een lucifer die je aanstrijkt. Kssh! Terwijl hij alles wil rationaliseren. Hij heeft dus moeten leren om me, wanneer hij me boos heeft gemaakt, een paar minuten - of een uur - de tijd te geven, voor hij zelfs maar weer in de buurt komt. Hij moet begrijpen dat hij mijn woede niet kan wegredeneren. Hij kan me geen ander gevoel opdringen met zijn logica.“
Dear Mr. President
Oprah: “Hoe ging dat eigenlijk, toen jij ermee instemde dat hij zich kandidaat zou stellen voor het presidentschap? Want in je boek schrijf je dat hij altijd zei: ‘Wel, ons gezin moet die beslissing maken.’ Vrij vertaald als: ‘Ik doe het, zodra Michelle akkoord gaat.’”
Michelle: “Stel je die verantwoordelijkheid voor. Wil hij het doen? Moet hij het doen? Zou het hem lukken? Eerst toen hij voor de State Senate ging, dan voor Congress, dan voor de U.S. Senate. Ik wist dat Barack a decent man was. Slimmer dan je voor mogelijk houdt. Maar de politiek is een lelijk, vuil wereldje. Ik wist niet hoe mijn mans temperament daarmee zou omgaan. En ik zag hem liever niet in die omgeving. Maar aan de andere kant, staat de wereld voor grote en complexe problemen. Dat besef je beter, naarmate langer je leeft en de krant leest. En dan stelde ik me de vraag: Ken ik nog iemand die zo veel talenten heeft als deze man? Die zo oprecht is, zo empathisch bovendien, en zo slim - weet je dat hij alles leest en onthoudt? Welbespraakt is? Gewerkt heeft in de community? En daarbij heel sterk het gevoel heeft: ‘Dit is mijn verantwoordelijkheid’? Hoe zeg je daar nee op? Ik moest zijn kandidatuur bekijken als een burger van dit land en niet als zijn echtgenote.”
Paint the White House Black
Oprah: “Jullie waren het eerste zwarte gezin in het Witte Huis. Gaf dat extra druk?”
Michelle: “Uh, duh!” (lacht)
Oprah: “Uh, duh. Omdat we allemaal zijn opgevoed met ‘You’ve gotta work twice as hard to get half as far’. Ik had van jou altijd de indruk: ‘Ze is zorgvuldig, ze begaat geen misstap.’”
Michelle: “Denk je dat dit toeval was?”
Oprah: “Ik weet dat het niet zo was. Maar voelde je echt die druk?”
Michelle: “Die was er vanaf het eerste moment, zodra we ons kandidaat stelden. Om te beginnen moesten we onze achterban ervan overtuigen dat een zwarte man kon winnen. We moesten de zwarte kiezer overtuigen. Want mensen als mijn grootouders - die geloofden het niet. Ze wilden dat het ons zou lukken. Maar het leven had hen geleerd: ‘No. Never.’ Mensen moesten hopen dat Amerika z’n racisme opzij zou kunnen zetten en voor een zwarte man zou kiezen. Pas toen Barack de staat Iowa aan z’n kant kreeg, begonnen mensen te geloven dat het zou kunnen. Misschien.”
Vrolijke Oostvleugel
Oprah: “Hij draagt het gewicht van de wereld op z’n schouders en jij bent de persoon op wie hij leunt. Hoe hield jij je dan recht? Hoe houd jij je recht?”
Michelle: “Door te proberen zijn rustpunt te zijn. Je weet wel, wanneer de wind waait en de bladeren vallen, dan wil je voor hem die sterke stam zijn. Gezinsetentjes. Dat was een van de dingen die ik invoerde in het Witte Huis - die strikte code van ‘you gotta catch up with us, dude.’ Op dit uur eten we. En ja, je bent de president, but you can bring your butt from the Oval Office om bij ons te zitten en met je kinderen te praten. Want kinderen beuren je op. Ze verzetten je gedachten en vragen je hulp om de tijger te redden. Dat was Malia’s heilige doel: z’n hele presidentschap lang pleitte ze voor de redding van de tijger. Het is goed om te horen over vriendjes op school. Om je onder te dompelen in de wondere wereld van je kinderen en je gezin. Bovendien hadden wij in de East Wing (de vleugel van het Witte Huis waar de first lady werkt, red.) het motto: ‘Als we iets doen, doen we het uitstekend.’ Eigenlijk hoeft de first lady helemaal niets te doen ...”
Oprah: (lacht)
Michelle: “Voor ons was het duidelijk dat we iets positief zouden doen, met impact. In de West Wing was er genoeg aan de hand, wij wilden de vrolijke kant van het huis zijn. En dat waren we ook.”
Dangerous lies
Oprah: “Je beschrijft hoe Donald Trump het valse gerucht verspreidde dat je man niet in de Verenigde Staten was geboren. Je schrijft: ‘Donald Trump bracht mijn gezin in gevaar met zijn roekeloze beweringen. En dat zal ik hem nooit vergeven.’ Waarom vond je het belangrijk om dat zo te zeggen?”
Michelle: “Omdat ik denk dat hij niet besefte wat hij deed. Voor hem was het een spelletje. Maar de bedreigingen waaraan je blootstaat als staatshoofd zijn echt. En je kinderen zijn in gevaar. Ze krijgen wel security, maar om een min of meer normaal leven te leiden, kwamen de meisjes veel meer buiten dan wij. Ik wil dat mensen begrijpen hoe het was: enerzijds wist ik dat mijn kinderen elke dag naar school moesten of naar voetbaltrainingen of feestjes, anderzijds besefte ik dat labiele personen werden opgejut om te denken dat mijn man een gevaar voor de staatsveiligheid was, en dat zij wellicht niet zouden beseffen dat het een spelletje was … Ik wil met het hele land delen hoe die situatie voelde, met meer openheid dan ooit. Het was roekeloos, het bracht mijn familie in gevaar en het was een leugen. And he knew it wasn’t true.”
Oprah: “Ja.”
Michelle: “Terwijl wij in het Witte Huis woonden, werd er geschoten op de Yellow Oval Room. Door een gek, vanaf Constitution Avenue. De kogel raakte de linkerbovenhoek van een raam aan Truman Balcony. Ik zie het nog voor me - net op die plek waar ons gezin ging zitten als we frisse lucht wilden. Gelukkig zat er op dat moment niemand. En de schutter werd gevat. Maar het kogelgaatje herinnerde me wel aan de voortdurende dreiging waarmee we leefden.”
Chronisch optimistisch
Oprah: “Op het einde van je boek kijk je vooruit. Je zegt: ‘Ik wil verbonden blijven met een kracht die groter en sterker is dan gelijk welke verkiezing, leider of nieuwsbericht - en dat is optimisme. Voor mij is dat een soort geloof, een tegengif tegen angst.’ Voel je dat optimisme voor de richting die ons land uitgaat?”
Michelle: “Ja. We moeten optimistisch zijn. Voor de kinderen. We dekken hun tafel, we kunnen hen geen rotzooi serveren. We moeten hen hoop aanreiken. Met angst boek je geen vooruitgang, dat zien we momenteel. Angst is de leiderschapsstijl van de lafaard. Maar kinderen komen vol hoop en optimisme ter wereld. Waar ze ook vandaan komen. Hoe moeilijk hun verhaal ook is. Ze geloven dat ze alles kunnen worden omdat wij hen dat vertellen. Het is dus onze verantwoordelijkheid om optimistisch te zijn en zo in het leven te staan.”
Oprah: “Je bent optimistisch voor ons land?”
Michelle: (krijgt het even moeilijk, red) “We have to be.”
"Mijn verhaal - Becoming Michelle Obama", Michelle Obama, uitgeverij Hollands Diep, 480 p., 26,99 €.
Fotografie: Miller Mobley
Styling: Meredith Koop
Vertaling: Barbara De Munnyck
