Welk effect heeft het echt? Is het werkelijk legaal? Hoe gebruik je het? CBD ligt op ieders lippen, letterlijk en figuurlijk… Wij gingen op onderzoek uit naar de legale drugs, met eenzelfde effect als traditionele wiet zònder het high kantje.
Drie letters die reeds voor heel wat verhitte debatten zorgden: CBD, oftewel cannabidiol, is één van de vele stoffen die gewonnen kan worden uit de cannabisplant. We vergeten vaak dat de controversiële plant honderden stoffen, beter gekend als cannabinoïdes, voortbrengt en dat die niet allemaal hetzelfde effect hebben. De meest bekende daarvan zijn CBD en THC, verantwoordelijk voor de welbekende psychoactieve reactie -lees: dit is de stof die iemand stoned kan maken. “De cannabisteelt is vergelijkbaar met die van tomaten in die zin dat er tal van kruisingen mogelijk zijn die een veelvoud aan verschillende kleuren, vormen en en smaken voortbrengen,” legt Antoine Boucher van het drugplatform Infor Drogues uit. “Lange tijd focusten de producenten op een variant die hoge hoeveelheden THC voortbracht omdat de markt daarop was toegespitst -mensen wilden even van de wereld zijn- maar je kan net zo goed een soort ontwikkelen die amper THC produceert en CBD bevordert.” Resultaat? Een plant met dezelfde geur, smaak en ontspannende effecten van traditionele weed, maar zonder stoned te maken. Dit wordt niet als bedwelmend middel beschouwd, geen hysterische slappe lach of very bad trip. Cannabidiol kan verwerkt worden in tal van producten. Je kan het roken of inhaleren, maar ook als thee drinken, of als olie of crème smeren. Een korte zoekopdracht leert ons zelfs dat er CBD-shampoos, -gummybeartjes en -adventskalenders (met hennepbloemen) bestaan! Prijskaartje? Net als bij traditionele cannabis geen lachertje: tien euro de gram.
Hoe komt CBD plots bij ons terecht? Deels onder invloed van een wetswijziging in Zwitserland, waar de verkoop van cannabis die minder dan 1% THC bevat sinds kort legaal is. Boem: de vraag ernaar is geëxplodeerd en al gauw oversteeg dat de landsgrenzen. De Europese wetgeving houdt het op een maximumwaarde van 0,2%, maar volgende op de nieuwe interesse schieten de gespecialiseerde shops in België en Frankrijk als paddenstoelen uit de grond. Niet iedereen benadert CBD echter op dezelfde manier. “Veel van die shops pakken het opportunistisch aan en zetten enkel de ontspannende kant van CBD in de verf. Ze verkopen bongs, rolsigaretten, enzovoort. Ik zie het helemaal niét op die manier en beklaag de reputatie die het CBD opzadelt,” aldus Samantha Nicolas van de Super Green Shop in Elsene. “Voor ik de winkel opende was ik actief als wetenschapper, maar enkele jaren geleden werd ik getroffen door een agressieve vorm van kanker. Tijdens mijn behandeling heb ik tot mijn verbazing de gunstige effecten van cannabis ontdekt, iets waar ik altijd ver vandaan was gebleven. Precies daarom heb ik deze winkel geopend: om de andere kant van CBD te laten kennen, omdat het echt mensen kan helpen.” Haar klantenbestand telt een hoop nieuwsgierigen, maar ook hardnekkige cannabis gebruikers die willen afbouwen, langdurig zieken, insomnia patiënten, en mensen die last hebben van extreme stress. Vergeet het cliché van de zweverige cannabis dude, mensen van alle leeftijden uit alle lagen van de bevolking passeren de revue. “Mijn allereerste klant was een dame van tachtig die met extreme rugklachten te kampen had. Ze kocht olie op basis van CBD en kwam drie dagen later in tranen terug om me te bedanken haar pijn eindelijk, na jaren, te hebben verlicht,” vertelt Vincent Borrel van Street Shop, de eerste CBD winkel in Brussel. Officieel mogen winkeluitbaters zoals hij en Samantha geen uitspraak doen over de gezondheidsvoordelen van CBD -dat zou als illegale geneeskunde worden beschouwd- maar al wie zelf onderzoek voert, komt al gauw te weten dat de lijst lang is. CBD is al van onschatbare waarde gebleken voor mensen met angststoornissen, misselijkheid, chronische ziektes, pijnen, auto-immuunziektes, parkinson, epilepsie, schizofrenie, en noem maar op.
TREK JE PLANT
Toch komen heel wat klanten met twijfels: is het écht legaal? Het cliché wil dat je cannabis enkel bij ongure types in donkere steegjes kan kopen, niet in een keurige hipster shop. Gezien het feit dat het om een redelijk recent fenomeen gaat, is er nog geen specifieke wetgeving voorhanden in België. “Juridisch gezien is elk gedrag dat niet verboden is, toegestaan,” zegt advocate Margaux Nocent. Twee wetteksten behandelen het onderwerp in België: de eerste, een Europese wet, zegt dat het telen van de hennep- of cannabisplant is toegestaan zoals die niet meer dan 0,2% THC bevat. Tot daar geen enkel probleem. De tweede is een Belgische wet van 1921 die bedwelmende middelen aangaat. “Volgens deze wet én alle koninklijke besluiten die zich erop baseren bestaat er geen twijfel over: cannabis is verboden. Dat lijkt tegenstrijdig met de Europese wetgeving, maar dat is het in feite niet. Zolang je onder de graad van 0,2% blijft, wordt het niet als cannabis beschouwd,” vervolgt Nocent. Ingewikkeld, maar glashelder: CBD is wel degelijk legaal. Waar het nog wat warriger wordt, is wanneer CBD als voedingssupplement of als met tabak geassocieerd product wordt aangeboden. Net als voor elk ander voedingsmiddel is daar een vrijstelling van de FOD Volksgezondheid voor nodig, probleem is dat CBD als voedingsmiddel door Europa als “nieuw middel” wordt beschouwd en op Europees niveau nog niet werd goedgekeurd. Vergeet dus thee, olie of snoepjes met CBD… Resultaat: een absurde situatie waarin verkopers deze producten mogen verkopen, maar niét aan hun klanten mogen uitleggen hoe die te gebruiken.
“Frustrerend omdat er sprake is van regelrechte censuur. Op verpakte hennepbloemen moet de melding “niet eetbaar” staan, ik ben verplicht te zeggen dat dit voor potpourri dient en moet mijn klanten naar internet doorverwijzen om zich te informeren naar verder gebruik. Terwijl we allemaal weten dat de mensen thuis het toch gebruiken zoals ze dat zelf willen. Sommigen zetten er thee mee, andere rollen ze als sigaret,” zicht Sam van Super Green Shop. Gebruikers delen onderling typs of wagen het op WikiHow, zonder duidelijke uitleg én voorzorgsmaatregelen. Daardoor gebruiken heel wat mensen CBD op een verkeerde manier en halen ze er niet de voordelen uit die het kan bieden. Een gemiste kans. “Klanten met gezondheidsproblemen verwijzen we door naar medische professionals. Dokters moeten hen adviseren wat dosering, frequentie en het gebruik met andere medicatie betreft. Het probleem is dat de meeste dokters weinig van CBD afweten.”
Dat wordt beaamd door Dominique Lossignol, hoofd van het ethisch comité bij het Jules Bordet Instituut. “De medische wereld heeft heel wat achterstand wat dit onderwerp betreft, ook al toont een nieuwe generatie dokters wel interesse. Artsen die tegen CBD gekant zijn, zijn vaak degenen die er het minst over weten.” Lossignol is gespecialiseerd in de behandeling van pijn en leidt de afdeling palliatieve zorgen van het Bordet ziekenhuis. Hij onderzoekt de voordelen van cannabis al meer dan twintig jaar om de pijn van zijn patiënten te helpen verlichten. “Destijds vertrouwden sommigen me toe dat ze minder zwaar afzagen na het roken van een joint, maar ze durfden dat niet luidop zeggen. Vandaag vraagt meer dan de helft van mijn patiënten er spontaan naar. Ze lazen het in de krant of kochten CBD-olie op het internet en weten niet goed wat ze ermee moeten aanvangen. Ik zal nooit een specifieke producent of verkoper aanraden, maar sta ze wel bij in het gebruik. Steeds op basis van wetenschappelijk bewezen feiten, welteverstaan. “De Wereldgezondheidsorganisatie heeft in 2017 laten optekenen dat CBD niet gevaarlijk, noch verslavend is.” In België kunnen artsen cannabidiol echter niet voorschrijven aangezien het niet als medicament wordt beschouwd. Het enige dat ze mogen voorschrijven, is Sativex, een spray die onder andere CBD en THC bevat. Sativex wordt echter enkel terugbetaald voor multiple sclerose patiënten, al de rest moet 500 euro voor 30 ml ophoesten…
GROEN GOUD
Dus: CBD zou het leven van heel wat pijnpatiënten draaglijker maken, een efficiënte hulp zijn om verslavingen àf te bouwen, de zwarte markt (en het terrorisme dat erdoor gefinancierd wordt) afzwakken en de staat geld opleveren: waarom dan die treuzelende houding vanwege de Belgische Staat? Het duurt làng voor je in ons land een vrijstelling voor CBD bekomt, winkels die het verkopen krijgen vaak met intimiderende controles te maken en uitbaters worden als dealers behandeld. Uiteraard spelen morele waarden nog steeds een rol: ook al heeft het geen bedwelmend effect, CBD blijft geassocieerd worden aan recreatieve cannabis en het cliché van de afgeleefde joint verslaafde die zijn zetel niet uit komt. “Puur op basis van logica zou CBD al lang geaccepteerd zijn,” bevestigt Boucher. “Het draait hier om puur moralisme. Cannabis wordt gelinkt aan bepaalde waarden die botsen met een conservatieve regering en daar blijft het bij.” Een ander veel gehoord argument tegen CBD stelt dat er te weinig onderzoek bestaat naar haar effect op lange termijn. Voor Lossignol is dat pure onzin en hij herinnert aan het NASEM (National Academy of Sciences, Engineering and Medicine) rapport van 2017. Dat analyseerde het cannabis gebruik van de voorbije vijftien jaar en wijst een honderdtal domeinen waarin het therapeutische waarde zou hebben -van longkanker tot verslavingen. Daarvoor baseerde het zich op meer dan 10,000 andere publicaties. “We hebben meer data over en onderzoek gevoerd naar CBD dan bepaalde medicatie die al lange tijd in de markt zit. Cannabidiol is niet gevaarlijk: niet voor de lever, niet voor de spijsvertering, niet voor de nieren. Terwijl mensen zichzelf richting een langzame dood kunnen slikken met aspirine en paracetamol, en artsen dat zonder verpinken blijven voorschrijven.”
Dat brengt ons meteen bij de olifant in de kamer: de farmaceutische lobby. In theorie zou cannabidiol een resem andere medicatie kunnen vervangen. In landen waar het volledig uit de schemerzone werd gehaald, is de verkoop van opiaten trouwens in vrije val -en daar knelt het schoentje. “Ik lijd aan een auto-immuunziekte en heb daardoor zware slaapproblemen en pijnklachten,” getuigt Melanie, 31. “Sinds kort gebruik ik CBS, één druppel onder mijn tong, en ik heb sindsdien opvallend minder pijn en voel zelfs een lichte verbetering in mijn slaappatroon. Voor mij is dat genoeg om alle andere brol, die het ene probleem oplost door er een ander te veroorzaken, te laten vallen.” Bekendste voorbeeld: ontstekingsremmers die hevige buikklachten veroorzaken. Met cannabidiol is er geen sprake van dit neveneffect.
Voorstanders steken de lofzang af, maar CBD, of cannabis in het algemeen, heeft ook geen superkrachten. “Het is géén mirakelproduct, maar het kan in bepaalde gevallen wel een verschil maken. Als het werkt, dan werkt het echt goed en kan geen enkel medicament hetzelfde effect bekomen,” bevestigt Lossignol. De arts is ervan overtuigd; CBD werkt echt en onsendocannabinoïde systeem is er het ultieme bewijs van. Wat? Dat laatste is een lichaamseigen systeem dat van nature cannabinoïde stoffen aanmaakt. Hoe? Ons lichaam zit vol receptoren die de molecules produceren die nodig zijn om de lichamelijke en psychologische effecten van cannabis te veroorzaken. “Dat systeem is belangrijk om fenomenen als honger, slaap, pijn en psychologisch welzijn te regelen. Elke mens wordt ermee geboren en dat is geen toeval: de natuur doet niet aan nutteloze constructies; als deze ‘functie’ de evolutie heeft doorstaan, komt dat omdat het wel degelijk nut heeft.”
CANNABIS CLUB
In afwachting van een duidelijker wetgeving blijven de gespecialiseerde shops opduiken in België. Meer zelfs: in oktober vorig jaar werd een heuse federatie van Belgische cannabis opgericht. Vincent Borrel is er één van de oprichters van. Het doel? Alle professionelen uit het milieu verzamelen om de markt te organiseren en de juridische situatie vooruit te helpen. De leden sponsoren onderzoek om de overheid te overtuigen van hun gelijk, dienen als groep aanvragen tot vrijstelling in, verdelen de juridische kosten onderling, etc. Maar ze ijveren ook voor een kwaliteitscharter dat in alle transparantie de kwaliteit en legaliteit van elk CBD-houdend product kan garanderen. In een ideale wereld zou de teelt ervan duurzaam zijn, je bent een hipster of je bent het niet: “klanten zijn nog te blij wanneer ze eindelijk aan CBD raken om zich vragen te stellen bij de kwaliteit van de bloem, of er pesticides werden gebruikt, of de verwerking ervan op een ethisch verantwoorde manier gebeurde, etc. Nochtans zouden ze net zoveel vraagtekens moeten hebben als bij het kopen van hun groenten en fruit,” aldus Samantha. Alle verkopers zitten op dat vlak trouwens op één lijn: een legale omkadering zou meer dan welkom zijn. Het zou kwalitatieve producten garanderen, maar ook eens en voor altijd duidelijkheid scheppen over wat ze nu wel en niet tegen hun klanten mogen zeggen. Die laatsten zouden een geïnformeerde aankoop kunnen doen en het product op een veilige Lanier gebruiken. De wet omtrent dit soort middelen is bijna honderd jaar oud, maar vreemd genoeg staat België niet te popelen om haar met de tijd te laten evolueren. “Nochtans is een debat hier meer dan ooit op zijn plaats aangezien het om een kwestie van volksgezondheid draait,” besluit Lossignol.
CBD GETEST
Het stond geschreven: redactrice Laurence zou dit artikel nooit geschreven hebben zònder zelf het goedje te hebben getest. Haar relaas:
“Ik sta met een bruin pakje in de handen en het licht spannende gevoel in het achterhoofd dat ik het pakje in kwestie zou moeten verbergen. Maar neen, ik doe niets verkeerd -zo laat de ‘100% legaal in Europa’ sticker op de achterkant ervan me nogmaals weten. Het leert me ook dat de hennepbloemen in mijn pakje op basis van gecertifieerde zaadjes werden geteeld én laboratorisch getest zijn. Verder ook de THC- en CBD-graad: respectievelijk 0,18% (oef…) en 5,6%. Het testen zelf gaat oude redactie door, tussen mijn collega’s, dat lijkt me interessanter. Rebels als we zijn leggen we de opmerking “niet verteerbaar” (zie eerder) lekker naast ons neer te leggen en er een goed theetje mee te brouwen. Eens het tea time is, staat onze graag van opgewondenheid gelijk aan die van een bende kinderen tijdens Sinterklaasnacht. Blijkt meteen al dat we niet goed zijn voorbereid: blijkbaar is mijn CBD niet oplosbaar in water en hebben we een vette massa substantie nodig om los te komen en ik ben de honing vergeten… We nemen dan maar de agavesiroop van een collega en hopen heel hard dat dit voldoende zal zijn. Warm water dus, siroop en CBD erbij en… even wachten. Geen flauw idee van de hoeveelheid die we mogen gebruiken! Een snelle zoekopdracht online leert ons dat dit eigenlijk allesbehalve evident is; en dat een officieel handleiding best wel handig zou zijn. Maar goed, bij gebrek daaraan improviseren we. Ok voel niets. Mijn collega oogt dan weer een beetje in de wolken, collectief gegiechel, ook al weten we dat CBD dit effect niet kan veroorzaken. Moest er geen artikel over te schrijven zijn, had ik het hierbij gelaten, en dàt was zeer jammer geweest…
Poging twee dan maar, thuis deze keer. Ik informeer me en besef dat we het op de redactie volledig verkeerd hebben aangepakt. Maar dan echt hélemaal verkeerd: blijkbaar moet ik de bloemen verpulveren, met boter vermengen en uiteindelijk dertig minuten in kokend water moet laten trekken. Ah. Nogal een lange operatie en ik moet zeggen dat de boter in de mix me niet zo appetijtelijk lijkt, maar goed. Uiteindelijk opteer ik voor een waterpijp en kan ik eindelijk mijn Grote Test beleven. Verdict? Eerlijk: dit werkt. Ik heb geen last van extreme pijnen, dus daarover kan ik niets zeggen, maar ik voel me wel meteen helemaal relaxed. Mijn sofa wordt plots héél erg comfortabel, ik voel me zen en helder, en slaap die nacht als een roos. Feest!”
Nieuwsgierig? Ontdek deze CBD cosmetica.
