Van zodra de eerste lentezon komt piepen en de sappen van de bomen weer sneller gaan stromen, besluiten veel tuiniers met en zonder ervaring om zich volop aan hun tuin te wijden. Maar vergis je niet. De herfst en winter zijn allesbehalve dode seizoenen”, vertelt Luc Noël, natuurjournalist en bioloog van opleiding. Hij presenteert het programma “Jardins & loisirs” op de RTBF.
In meer dan twintig jaar van reportages en ontelbare ontmoetingen, heeft Luc Noël heel wat ervaring opgedaan. Die heeft hij nu samengebald in een gloednieuw boek: “1000 conseils pour les jardiniers débutants et expérimentés” (“1000 tips voor beginnende en ervaren tuiniers”, nvdv). Daarin geeft hij kostbare raad voor het onderhoud van onze tuin en balkon. We vroegen hem hoe we ook in het najaar het beste uit onze (moes)tuin kunnen halen. Hier vind je drie tips om komaf te maken met de “winterrust”.
Voir cette publication sur Instagram
1. Je moestuin beschermen en versterken
In de herfst wordt de groentetuin steeds leger tot zelfs de laatste groente is geoogst. Er blijven alleen nog wat diehards over die zelfs tegen vriesweer bestand zijn, zoals veldsla of prei. De verleiding is vaak groot om onze groentetuin dan maar tot de volgende lente te laten voor wat hij is. Terwijl we eigenlijk net het tegenovergestelde moeten doen. “Het belangrijkste advies dat ik heb voor wie in de herfst in de tuin werkt, is: zorg dat het biologisch leven in de bodem gestimuleerd wordt”, vertelt Luc Noël. Wat betekent dat? We gaan onze groentetuin bedekken met een plantentapijt (zo’n goede vijf centimeter dik). Dat kunnen dode bladeren uit de tuin zijn en/of gras uit de zak van onze grasmaaier.
Het voordeel van zo’n plantaardige deklaag? Ze beschermt onze groentetuin en bereidt hem voor op de komende oogst en uitplantingen. Dit gebeurt via drie verschillende acties.
- Die natuurlijke beschermlaag gaat de ontwikkeling tegen van ongewenste planten. Die worden namelijk verstikt door het plantentapijt.
- Maar ze beschermt de bodem ook tegen hevige winterregen. Door weken en maanden van zware regen wordt de grond helemaal samengedrukt. Bijgevolg is de bodem in de lente keihard, wat het uitplanten bemoeilijkt.
- Het gras en de bladeren van de deklaag behouden een zekere levenskwaliteit. Op de bodem, net onder het plantendek, ontwikkelt zich intens leven dat het dekkende materiaal gaat afbreken. Het materiaal dat door de bacteriën en schimmels is ontbonden, wordt door de regenwormen meegenomen en de bodem ingetrokken. Door die onophoudelijke beweging van de regenwormen blijft de grond los en rul.
2. Voor wie rozenstruiken en heesters wil planten, is het nu of nooit
Wanneer de zon en de temperatuur ons in de lente zin geven om te gaan tuinieren, slaan velen onder ons aan het planten. Maar eigenlijk is het net nù de ideale periode om struiken en rozenstruiken te planten! Tussen eind oktober en begin november dus. Waarom? “Deze periode is ideaal om de plant goed te laten aanpakken. De bodem is nog warm van de zomerzon, het heeft nog niet gevroren en de vochtigheid van de recente regenbuien speelt in ons voordeel”, legt de tuinexpert uit.
Een jonge struik die in oktober/november is geplant, gaat dan ook meteen wortels ontwikkelen. En die zullen blijven groeien tot de volgende lente. Ze zullen dan beter bestand zijn tegen de hoge zomertemperaturen en de zon. Bij struiken die in april/mei zijn geplant, is dat nog niet het geval. Hun wortels blijven steken in de kluit waarmee we ze hebben geplant. Ze krijgen te weinig water terwijl ze er net heel veel nodig hebben. Bovendien zijn ze het gewend om in de kwekerij heel specifiek besproeid te worden. Bijgevolg zullen ze tijdens de eerste droge periodes fel afzien. Hetzelfde principe is van toepassing op meerjarige planten. Ook zij moeten in september en niet in de lente worden geplant. Het is immers in die periode dat ze hun wortels zullen ontwikkelen.
Dit zijn enkele variëteiten die de hele winter bloeien en onze tuin kleur bezorgen:
- viburnum bodnantense: deze plant begint in de herfst te bloeien en pronkt tot in maart met geurige roze bloemen. Het voordeel is dat je er helemaal geen werk aan hebt. Hij weerstaat heel zware vriespieken, dan verdwijnen de bloemen wel, maar er blijven nieuwe bijkomen.
Voir cette publication sur Instagram
- nieskruid: deze meerjarige plant bloeit in januari en februari. Hij draagt enorm veel bloemen in allerlei kleuren: wit, roze, geel, paars en zelfs diepzwart.
Voir cette publication sur Instagram
- vleesbes: deze kleine struik met sterke en overvloedige bladeren heeft kleurige witte klokjes als bloemen die ‘s winters bovendien heel lekker ruiken.
- struiken met winterrozen: deze rozenstruiken bloeien lang en gul. Tot de eerste vriestemperturen geniet je van de mooie bloemen. Er bestaan verschillende variëteiten, bij de kwekerij of het tuincentrum kunnen ze je zeker meer advies geven.
- mahonia: deze plant bloeit in december, januari en februari en fleurt met zijn felgele kleur de hele tuin op.
Voir cette publication sur Instagram
Als je geen tuin maar een balkon hebt, kun je ‘s winters heel mooie bloembakcomposities maken om je buitenruimte kleur te geven. Dit keer kiezen we voor viooltjes, kleine heesters zoals de Japanse kardinaalsmuts of veelkleurige purperklokjes. De compositie kies je natuurlijk zelf, hou er rekening mee dat de meeste van deze planten meerjarig zijn. Ze brengen de winter in je bloembak door en kunnen daarna in volle grond worden geplant. Het ideale geschenk voor een vriend(in) met een tuin!
3. Doe de nodige werken in de tuin
Het is niet omdat het winter is dat we de tuin aan zijn lot moeten overlaten. Luc Noël wijst erop dat “een tuinman nooit rust”. Dit is namelijk het goede moment om stekjes van bomen te nemen. En aangezien de groentetuin zo goed als leeg is, heb je meer bewegingsruimte voor het onderhoud. Als je tijdens de periode van rust alle nodige werken in de tuin uitvoert, zijn alle sporen en resten daarvan tegen de lente verdwenen. “Wees zeker niet bang om actief te zijn.”
Enkele ideetjes:
- We maken schoon schip en brengen alle oude pesticiden weg die nog in het tuinhuis staan. We gebruiken die toch niet meer want we doen enkel nog aan biologisch tuinieren!
- Wanneer de regen ons binnenhoudt, kunnen we een kist maken om onze zaden op te bergen en tegen vocht en knaagdieren te beschermen.
- Het is ook de gelegenheid om onze kruiden naar de keuken te verhuizen zodat we tijdens het koken niet telkens door de regen moeten ploeteren. Tijm en rozemarijn voelen zich perfect op hun gemak in een grote pot en zo redden we ze misschien wel van een te vochtige grond. Als we ze regelmatig een klein beetje water geven, zullen de planten in opperbeste vorm zijn wanneer we ze in de lente terug in volle grond planten.
- We planten een klimop, maar niet om het even welke! We kiezen er eentje die goed staat en onze tuin mooier maakt. De bonte klimop ‘Goldheart’ is decoratief en zal de tuin de hele winter kleuren. Een andere uitstekende keuze: een Hedera colchica ‘Dentata Variegata’ met zijn omgekeerde kleurenspel. Hier bevindt het groen zich immers in het midden van de bladeren, die lichter kleuren aan de buitenkant. 
Voir cette publication sur Instagram
- We profiteren er ook van om de dode bladeren bijeen te harken. Die blokkeren immers het zonlicht en voorkomen een gelijkmatige groei van het gazon. Onder de hopen vochtige bladeren sterft het gras sneller af waardoor er kale plekken in het gazon ontstaan.
- We bouwen een schuilplaats voor de egels. Daarvoor nemen we een omgekeerde houten wijnkist en zagen er een opening in als ingang. Binnenin dekken we de bodem eerst af met plasticfolie zodat alles goed waterdicht is. Daarna leggen we er een bedje van stro op. We camoufleren de doos met takken en zo hebben we een leuk huisje waarin de egel kan overwinteren (egels zijn onze vrienden want ze houden van slakken).
Wil je nog meer passionerende tips ontdekken? “1000 conseils pour les jardiniers débutants et expérimentés”, Luc Noël, 256 pagina’s
LEES OOK
Creëer je eigen oase met een tuinkamer of serre
