Nu het uitgaansleven weer (voorzichtig) op gang komt, is de vraag of er iets gaat veranderen in de wereld van de muziek. Moeten vrouwelijke dj’s zich nog altijd extra bewijzen, hoe veilig is het voor een meisje om te feesten en wie vertegenwoordigt de belangen van de minderheidsgroepen?
ZELFS MIJN BLONDE HAREN ZIJN EEN BRON VAN COMMENTAAR EN DAT IS BETUTTELEND - MARHU, TECHNO-DJ
We willen de pret niet bederven, maar op concerten en festivals tellen we gemiddeld 28% vrouwen in de line-up (Scivias). Bovendien verdiende in 2019 een vrouwelijke dj of muzikant gemiddeld 38 cent voor elke dollar die hun mannelijke collega’s opstreken. (HoneyBook). Je treft dan ook geen enkele vrouw aan in het lijstje van de tien best betaalde dj’s ter wereld, zoals Forbes het in 2017 opstelde. In het Verenigd Koninkrijk geeft bovendien 48% van de vrouwelijke artiesten aan dat ze slachtoffer waren van seksueel geweld op de werkvloer, aldus de Musicians’ Union. Dit komt echt niet alleen in de muziekwereld voor, en het is dus zeker niet de bedoeling om al die clubs, festivals en cafés die van België zo’n waanzinnig feestland maken met de vinger te wijzen. Anderhalf jaar doodse stilte drukte ons immers met de neus op de feiten: feesten is van levensbelang. We willen dat de dansvloer meer zindert dan ooit, en we vroegen de vrouwen die ons nachtleven van vette beats voorzien hoe we post-covid helemaal los kunnen gaan.
Vrouwelijke pioniers op het podium
In België denk je bij vrouwelijke dj’s meteen aan Amélie Lens en Charlotte de Witte. Deze twee koninginnen van de electro waren echte gamechangers, ze vochten zij aan zij met pioniers als Ellen Allien, Miss Kittin en Nina Kraviz. Hun succes is des te straffer als je weet dat volgens het collectief 'female:pressure' maar 10% van de electro-dj’s vrouwen zijn, of het nu gaat om de line-up in clubs of op festivals, of gewoon bij de platenlabels zelf. Zelfs voor headliners als Charlotte en Amélie, die van Los Angeles tot Sydney in de spotlights staan, liep het pad niet bepaald over rozen. Charlotte begon te mixen onder het pseudoniem Raving George, omdat het publiek nog niet klaar was voor een meisje als dj. De bijnaam van Amélie? Renée. Gelukkig veranderen de tijden snel, voortgestuwd door de talloze feministische platforms die het levenslicht zien. Net voor de eerste lockdown stichtte Zoé Devaux, dj en medewerker bij het Paradise City festival, het collectief ‘rebel’. “De dingen veranderen wel, maar niet snel genoeg naar mijn zin. Door mijn eigen platform te creëren, kan ik meer vrouwen in de schijnwerpers zetten.”
De vrouw die ooit in La Cabane voor een exclusief vrouwelijke line-up zorgde, legt uit waar het schoentje wringt: “De leiding van een festival, bar of club is meestal in handen van een man. Ze zijn zeer goed in hun vak, maar ze maken deel uit van een piepklein netwerk waarin je altijd dezelfde mensen tegenkomt. Dat staat de ontwikkeling van diversiteit in de weg.” Een conclusie die volmondig wordt beaamd door Souria Cheurfi, hoofdredactrice bij Vice België en stichter van 'Psst Mlle', een platform dat ondervertegenwoordigde artiesten promoot. “Als je ons echt wilt helpen, laat dan een vrouw de line-up voor je samenstellen,” stelt ze voor. “Geef een podium aan vrouwen of aan queer of gekleurde mensen. Geef je job als curator voor een dagje aan een vrouw, of organiseer een take-over. Zo zorg je ervoor dat die mensen die er het meeste baat bij hebben gezien kunnen worden.” Het risico bestaat dat sommige initiatieven om diversiteit te promoten verwateren tot kleffe marketing of zelfs tot ‘pink washing’. Vele vrouwelijke artiesten worden snel verwezen naar de warm-up acts of de randpodia en staan op de affiche als schaamlapje. “Meestal zijn het dezelfde vrouwen die electro of techno draaien in clubs. De organisatoren gaan het niet verder zoeken. Ze zijn allang tevreden dat er een vrouw in de lineup staat,” vervolgt Souria.
MIJN LABEL LIET ME VALLEN OMDAT IK ZONDER AGENT NIETS VOORSTELDE - DJ AZO
Betutteling en haantjesgedrag
Zelfs wanneer vrouwen achter de draaitafels mogen plaatsnemen, moeten ze zich nog bewijzen. “Ik moet laten zien dat ik die plaats verdiend heb. Dat is bijkomende druk waar een man veel minder last van heeft,” zegt Marhu, techno-dj en producer in Brussel. “‘Ze draait goed voor een meisje’ is iets dat je wel vaker hoort, vooral in het technowereldje. Of omdat de promotoren mannen zijn, wordt er gefluisterd dat we als meisjes bevoordeeld worden. Zelfs mijn blonde haren zijn een bron van commentaar, enorm betuttelend is dat.” Op Instagram bulken accounts zoals 'Tu mixes bien' en 'DIVA' van de getuigenissen van vrouwelijke
dj’s of artiesten die slachtoffer werden van ordinair seksisme. “Toen ik in een speciaalzaak draaitafels ging kopen met mijn vriend – die in een start-up werkt die niets met muziek te maken heeft – mocht ik vragen stellen zoveel ik wilde, alleen mijn vriend kreeg antwoord,” getuigt Zoé. En Azo, dj en geluidstechnicus, vertelt: “Mijn slechtste ervaring met haantjesgedrag was toen ik materiaal aan het inladen was en ze pal voor mijn neus klaagden dat ‘ze weer grieten hadden inschakeld om de vrachtwagen te laden.’ Ik ben onlangs van agent veranderd en ik had het nog niet aangekondigd. Meteen liet een label me vallen. Ze zeiden dat ik zonder agent helemaal niets meer voorstelde.” Rokia Bamba, dj en producer die hiphop, soul en Afrikaanse invloeden mengt, legt uit: “Ze vragen me dikwijls ‘Ben jij dj én mama? Wie past er dan op de kinderen?’ Ik vraag dan ‘Wie past er op de jouwe?’ (lacht) Je leert te reageren met humor. Maar soms heb je daar helemaal geen zin in.”
Hoe houd je het veilig?
Vrouwen blijven een minderheid in de muziekwereld en ze worden vaak gestigmatiseerd, maar ze zijn zeker niet alleen. 'Black Lives in Music' werd in maart in Groot- Brittannië gelanceerd, om meer zichtbaarheid te geven aan zwarte artiesten. Ook de LGBTQIA+ gemeenschap is geen uitzondering. Azo stelt het programma samen voor de 'Queer Future Club'. Ze zet zich in voor queer fuiven en mixt muziek met performances en kunst. Ze werkt samen met club C12 en organisaties als het Antwerpse 'Spek' en het Brusselse 'Gay Haze'. “Er zijn twee stromingen. Sommige mensen willen queer feestjes voorbehouden voor uitsluitend queer mensen. Anderen vragen zich af of we door ons zo af te sluiten de mensen wel sensibiliseren en hen wel kunnen laten zien hoe het er in dit milieu aan toegaat.”
Daarmee zijn we bij het onderwerp ‘safe space’ aanbeland: veilige ruimten die vrij zijn van sociaal geweld tegen minderheden. Geen beledigingen, intimidatie en agressie. De beveiliging is makkelijker te managen op micro-evenementen of in ‘kleine bubbels’ – om Azo te citeren – zoals de Queer Future Club ze organiseert. Maar hoe zorg je ervoor dat iedereen zich ‘s avonds op zijn gemak voelt zonder elkaar in de weg te lopen? Het seksuele geweld in Elsene dat onlangs aan de kaak werd gesteld en het daaropvolgende protest maken deze vraag extra actueel. “Buitenwippers komen vaak niet uit het milieu van het nachtleven en zijn ook niet opgeleid om hiermee om te gaan. Voor hen is het een shift als een andere, niet anders dan een opdracht in een supermarkt,” verduidelijkt Souria van Psst Mlle.
Het SACHA-plan
Sommige clubs zorgen voor eigen beveiliging, maar dat is erg duur. “De recente gebeurtenissen hebben het duidelijk gemaakt: als je zelfs de barman niet kan vertrouwen, waar ben je dan nog wel veilig?” vraag Zoé zich af. “Het hele verhaal zet alles in perspectief. Tegenwoordig krijgen meisjes de raad om uit te gaan met een anti-drugsdeksel op hun glas. Alleen al het feit dat men zulke oplossingen overweegt om veilig uit te kunnen gaan, duidt op een enorm probleem.” Het SACHA-plan omvat opleidingen voor het personeel in het uitgaansleven, zodat ze leren hoe ze moeten reageren wanneer ze getuige zijn van agressie. Een andere oplossing is het aanstellen van aanspreekpunten in de nachtclubs, mensen die je makkelijk kunt terugvinden door hun in het oog springende kleding. Ook daar is een organisatie én geld voor nodig. Tijdens een workshop in Bozar stelden de 'Nuits Sonores' nog een oplossing voor: een ‘rider’, een soort technisch contract waarmee de artiest niet alleen zichzelf kan beschermen, maar ook eisen kan stellen aan de organisatie, gaande van zuiver technische eisen tot het persoonlijk voornaamwoord waarmee hij of zij zich identificeert. Aan de rider wordt een charter gekoppeld, zodat alle bezoekers weten dat het om een veilige plaats gaat die aan een hele reeks vereisten voldoet. Een beetje zoals een keurmerk. “Het is een ingenieuze oplossing omdat het een juridisch contract is dat organisatoren kan dwingen om concrete veranderingen door te voeren, zodat het niet bij loze beloften blijft,” vindt Rokia.
Het Belgische nachtleven na covid
“Alle boekingen van 2020 en 2021 werden uitgesteld. Dat maakt het voor nieuwe artiesten moeilijker om een plaatsje te veroveren,” zegt Marhu. “Omdat promotoren door de pandemie minder middelen hebben en de covid-regels nog sterk van land tot land variëren, zou het kunnen dat er meer lokale artiesten worden geboekt.” En Souria verklaart: “Ik wil op een andere manier feesten. Minder uitgaan en om de juiste redenen uitgaan: de line-up, de mensen van de organisatie, etc. Ik ben misschien nogal negatief, maar ik denk dat alles weer op exact dezelfde manier zal gebeuren als voorheen, zo gaat dat nu eenmaal. Er zijn dingen genoeg waarvan we zeiden dat we ze niet meer zouden doen en waar we gewoon mee doorgaan, zoals het vliegtuig nemen.” En Azo stelt vast: “We hebben een grote stap vooruit gezet, maar er is nog werk aan de winkel. We hebben het vaak over Brussel, Antwerpen of Gent, maar een gekleurde of LBTQIA+ vrouw uit kleinere dorpen zal niet zo snel een inclusieve stek vinden waar ze zich goed kan voelen.”
“Wat willen we voor onze fuiven? Voor onze festivals?” vervolgt Zoé. “Als je 30 jaar terugkijkt, zie je dat er enorme vooruitgang is geboekt. Dat kunnen we dus ook van de volgende drie decennia verwachten. Als je rekening houdt met die evolutie, kun je de zaken positief bekijken en dat motiveert je om feestjes te blijven organiseren. Er zijn positieve veranderingen op til en dat is cool.” Of zoals Rokia het stelt: “Dit is hét moment om schoon schip te maken!”
LEES OOK: 7 nieuwe bars en restaurants in Brussel voor een stevig feestje
