Intense emoties, een brein dat altijd aan het werk is, een verhoogde zintuiglijkheid... Deze kenmerken zijn eigen aan ongeveer 20% van de wereldbevolking: hoogsensitieve mensen. Pas op, overgevoeligheid is geen ziekte maar een eigenschap, eentje die beter begrepen moet worden.
Barack Obama, Albert Einstein, Emma Watson, Martin Luther King of Angelina Jolie... Al deze beroemdheden vallen in de categorie hoogsensitief. Vóór het begin van de jaren negentig bestond deze term niet. Het is dankzij het werk van de Amerikaanse psychologe en onderzoekster Elaine Aron dat deze term tot stand is gekomen. Volgens haar treft deze eigenschap 1 op de 5 mensen. Ook al blijft het verschijnsel recent, de term is nochtans goed bekend bij het grote publiek en steeds meer therapeuten houden met dit begrip rekening. Sinds 2019 heeft overgevoeligheid zelfs zijn eigen speciale dag, op 13 januari. Er zijn ook veel boeken over dit onderwerp, zoals bijvoorbeeld 'Leven zonder Filter' van Fleur Van Groningen. Daarnaast podcasts van bijvoorbeeld Radio 1 die regelmatig iemand laat getuigen over het leven met hoogsensitiviteit.
Een moeilijk identificeerbaar kenmerk
Er moet een onderscheid worden gemaakt tussen gevoeligheid en overgevoeligheid (of hoogsensitiviteit). De definitie van deze term is nog steeds onduidelijk, zowel voor de betrokkenen als voor hun naasten. In de psychologie verwijst overgevoeligheid naar mensen met een meer dan gemiddelde gevoeligheid. Er zijn ook verschillende soorten. Zintuiglijke overgevoeligheid heeft betrekking op de zintuigen, zoals een verhoogd reukvermogen, of een verhoogde gevoeligheid voor geluid. Emotionele overgevoeligheid heeft meer te maken met emoties en gedachten, die vaak overweldigend zijn.
Empathische overgevoeligheid, of hyperempathie, ten slotte, verenigt de meest bekende kenmerken. Hyperempaten ervaren stemmingswisselingen, verplaatsen zich vaak in de ander, zijn echte emotionele sponzen en hebben een hekel aan onrechtvaardigheid. Het is mogelijk om door verschillende soorten overgevoeligheid te worden getroffen of om er slechts één te ervaren. De oorsprong van overgevoeligheid blijft echter nogal mysterieus. Onderzoekers zijn het er niet over eens of het "aangeboren" dan wel "aangeleerd" is. Komt het door onze genen? Komt het door onze omgeving of door onze geschiedenis? Deze vragen blijven onbeantwoord.
Hoogsensitiviteit beïnvloedt het dagelijkse leven
Deze eigenschap is echter geen gebrek of zwakte, maar kan voor de betrokkenen moeilijke situaties doen ontstaan. Ludmilla, studente aan de kunstacademie, werd op 13-jarige leeftijd door haar psycholoog gediagnosticeerd als hoogsensitief: "Ik zal alles harder dan gemiddeld ontvangen. Als ik een zware dag heb, zal ik veel vermoeider zijn dan anderen. Het is nogal moeilijk om mee te leven." Noémie, journaliste bij Elle.fr, maakt zich ook zorgen, maar is niet gediagnosticeerd: "Ik heb begrepen dat ik overgevoelig ben in mijn relaties met anderen. Ik neem alles ter harte en laat me door niets beïnvloeden. Het kan zelfs huilbuien uitlokken."
Voor hen speelt overgevoeligheid een cruciale rol in hun leven, maar het brengt niet enkel nadelen met zich mee. Deze eigenschap heeft vele voordelen en moet worden gewaardeerd in een wereld die weinig ruimte laat voor emoties. Haar overgevoeligheid dwingt Noémie om alles tot op de bodem uit te zoeken. "Ik ga graag in detail met mensen. Alles is intenser. Ik blijf nooit aan de oppervlakte van de dingen." Ambre, een rechtenstudente, ziet vooral de kwaliteiten van haar overgevoeligheid. "Ik kan waarnemen wat andere mensen niet kunnen. Zoals het verborgen verdriet van een vriend of de liefde die schuilgaat achter een kille houding," zegt ze.
Een fenomeen dat veel vragen oproept
Vaak hebben mensen met overgevoeligheid moeite om hiermee om te gaan. Een van de grootste hinderpalen is dat naaste vrienden en familie het niet begrijpen. Cécile begreep het gedrag van haar dochter niet, waarvan zij nu weet dat zij overgevoelig is: "Zij trekt zich de dingen altijd te veel aan, heeft overdreven reacties. Haar emoties zijn altijd sterk, of ze nu negatief of positief zijn. Nu zij volwassen is, hebben we hierover kunnen praten en begrijpen we elkaar beter.
Uiteindelijk is communicatie de sleutel tot het begrijpen en aanvaarden van de eigen overgevoeligheid of die van de naasten. Bovendien communiceren veel influencers en professionals steeds meer over het onderwerp, vooral via sociale netwerken. Zo heeft Jelma van Beek een leuk Instagramaccount (Hoogsensitiefleven) waar ze aan de hand van cartoons de waarheid op een ludieke manier toont.
Dit bericht op Instagram bekijken
Een bericht gedeeld door Jelma || Hoogsensitief leven (@hoogsensitiefleven)
Maar hoogsensitiviteit is niet nieuw
Je moet echter een onderscheid kunnen maken tussen echte hoogsensitiviteit en sterke emoties op sommige momenten, omdat veel mensen zeggen dat ze overgevoelig zijn zonder echt de kenmerken van deze eigenschap te kennen. We vragen ons dan ook af of al het nieuws over hoogsensitiviteit een reëel bewustzijn is of slechts een modeverschijnsel? Voor Charlotte Wils, een gespecialiseerde coach, "is het geen mode, want het heeft altijd bestaan. Tot nu toe wilde de maatschappij dat we allemaal uniform waren, met gladde, emotieloze mensen. Vandaag de dag stelt de wereld zich open en accepteert verschillen. Hoogsensitiviteit is geen probleem, het probleem is de overgevoeligheid het zwijgen op te leggen."
En toch is gevoeligheid een essentiële eigenschap van de mens die de wereld tot leven brengt. Je hart voelen kloppen als je verliefd bent, het gevoel dat je krijgt als je een goede roman leest of het plezier dat je beleeft tijdens het kijken naar een mooi landschap... Net als gevoeligheid is overgevoeligheid zonder twijfel een van de kostbaarste schatten die je kunt hebben, en wat je moet koesteren.
LEES OOK:
- Dit is waarom sporten kan helpen bij stress
- Slow living: zo maak je van je thuis een rustgevend oord
(Stagiaire Fleur Tollet)
