Actrice, regisseur, producer, screenwriter en activiste Angelina Jolie is meter van ‘Women for Bees’, een programma dat Guerlain en UNESCO onlangs lanceerden. In Cambodja, een land dat haar na aan het hart ligt, zal Jolie twaalf vrouwen begeleiden die een opleiding tot imker krijgen. Een zoet verhaal met een angeltje.
Angelina Jolie verschijnt op mijn computerscherm. Nee, ik zit niet naar ‘Eternals’ op Netflix of ‘Those who wish me dead’ op Canal+ te kijken. En ik hallucineer ook niet. Daar is ze op Zoom, glimlachend, met een minimum aan make-up. Haar huid is perfect, haar lange haar hangt los rond haar gezicht. Ik stel mijn eerste vraag en terwijl ze antwoordt voel ik een zekere affiniteit tussen ons. Twee vrouwen, twee moeders. Jolie bezit de gave om je het gevoel te geven dat je deel uitmaakt van dezelfde gemeenschap. Daar gaat het trouwens om in dit gesprek. We hebben het over de fantastische vrouwen die een opleiding tot bijenhouder volgen, zodat ze op eigen benen kunnen staan, financieel onafhankelijk worden en zowel economisch als op milieugebied een positieve impact op hun omgeving hebben. En ook de bijen worden er beter van.
Angelina Jolie is een vrouw met sterke overtuigingen. Ze is niet bang om in actie te komen en stelt haar beroemdheid al jaren in dienst van humanitaire, ecologische en feministische doelen. Ze is een vrouw met een duidelijke visie op de wereld en een oprechte empathie met anderen. Al bijna 20 jaar werkt de moeder van zes kinderen (waarvan er drie geadopteerd zijn) in Cambodja met haar MJP (Maddox Jolie-Pitt) foundation, een stichting die extreme armoede op het platteland helpt bestrijden en bijdraagt tot de bescherming van het milieu en het dierenrijk. MJP steunt ook programma’s voor de gezondheidszorg, het onderwijs, de landbouw en de empowerment van vrouwen.
Bovendien is Jolie Goodwill Ambassadeur voor het Hoge Commissariaat van de Verenigde Naties: “Ik doe veel van mijn werk als Speciale Afgezant van de VN, vooral waar het de crisis in Oekraïne en andere delen van de wereld betreft. Ik heb de laatste tijd ook in Washington D.C. gewerkt in verband met het Verdrag rond Geweld tegen Vrouwen,” voegt ze eraan toe. Ze heeft 69 films op haar naam staan, en we vragen naar toekomstige projecten. “Ik heb geen plannen voor dit jaar. Misschien doe ik mee aan ‘Without Blood’, van Alessandro Baricco, een fantastisch Italiaans auteur. Die gaat over mensen in de periode na de burgeroorlog, met al hun trauma’s en menselijke kantjes.” Het is een thema dat Jolie op het lijf geschreven is, net als ‘First they killed my father’ (2017) of ‘In the Land of Blood and Honey’ (2012).
Intussen in de muze van Guerlain (het merk dat al sinds 1853 de bij als symbool heeft) de trotse meter van het ‘Women for Bees’-project, dat na een eerste fase in Frankrijk in 2021 nu voortgezet wordt in Cambodja. Dit jaar worden twaalf Cambodjaanse vrouwen opgeleid in Siem Reap (Samlot District) en in Tonle Sap, een UNESCO biosfeer reservaat in het Angkor Archaeological Park. Deze vrouwelijke ondernemers leren er hoe ze een systeem voor duurzame bijenteelt kunnen opzetten en beheren. Daarbij leren ze alles over het belang van bijen voor het milieu en in de Khmer-cultuur.
Wij spraken met Angelina Jolie over inzet, solidariteit onder vrouwen, empathie en bijen, die net zo hard werken als Jolie.
Je zet je al 20 jaar in voor de vluchtelingen en het milieu, je hebt verschillende meisjesscholen opgericht en je hebt je eigen stichting in Cambodja: MJP … Met andere woorden, je bent super-actief. Waar komt die enorme inzet vandaan?
“Als je zoals ik de kans hebt om mensen over de hele wereld te ontmoeten, en in het bijzonder mensen die uit hun eigen land moesten vluchten en de grootste beproevingen hebben doorstaan, dan ga je dankzij die overlevenden en die geweldige gezinnen een enorme betrokkenheid met de mensen voelen. Dan wordt het een eer en een bron van geluk als je iets kunt doen om hen te helpen. Ik heb gewerkt met meisjesscholen in Afghanistan en andere delen van de wereld en in Cambodja werk ik al zo’n 20 jaar samen met de geweldige mensen van Samlaut. Ze hebben er alleen plaatselijke werknemers, en dat vind ik heel belangrijk. Het is een plezier om mee te werken.”
Je bent opnieuw meter van ‘Women for Bees’, een initiatief van Guerlain and UNESCO, en dit jaar is er een samenwerking met jouw stichting, MJP. Wat is het doel en de missie?
“Er zijn verschillende missies die ook echt realistisch zijn. Er wordt zo vaak in de brede zin gepraat over het redden van de wereld, en over de bijen die zo belangrijk zijn en die aan het uitsterven zijn. Maar wat zo belangrijk is aan dit initiatief is dat er een echte wetenschappelijke basis is: we bestuderen, beschermen en begrijpen de wereld van de verschillende bijen en bijensoorten, en hoe we die het beste in stand kunnen houden.
Er is ook veel begrip en respect voor het cultureel erfgoed, voor de verschillende landen die allemaal hun eigen manier van bijenhouden hebben. Die manier moet bewaard blijven. En dan is er de opleiding van de vrouwen, die ervoor zorgt dat ze zelf ondernemer kunnen worden en voor zichzelf kunnen zorgen. Als je de wetenschap en de overleving van de soort met elkaar combineert en zo zorgt dat de gemeenschap en de gezinnen kunnen overleven, dan bereik je iets. Dat is wat dit project doet. De vrouwen worden opgeleid en het project draait ook om bescherming en bewustmaking rond verschillende zaken. We hopen ook dat het project de gemeenschappen economisch kan helpen groeien. Als een vrouw een baan heeft, is ze meer beschermd, en de rest volgt.”
“We weten dat de vrouwen hun kennis zullen doorgeven aan de mannen.”
Denk je dat vrouwen een voorname rol spelen in onze maatschappij?
“Absoluut. En het is jammer dat we dat moeten zeggen, dat het niet vanzelfsprekend is en gerespecteerd wordt. Er zijn vrouwen in Afghanistan die moeten vechten om na het zesde leerjaar verder te mogen leren. Over de hele wereld wordt vrouwen zoveel onrecht aangedaan. Hoe meer je erover leest, hoe schokkender. Ik heb er jaren over gestudeerd, maar heb het gevoel dat ik nog elke dag iets nieuws lees. Ik ben telkens weer geschokt door de behandeling van vrouwen, het onrecht en het gebrek aan verantwoording wanneer het om misdaden tegen de vrouw gaat.”
Kunnen we leren van het verleden?
“We zijn in staat om te leren van het verleden, maar we herhalen onze fouten nog veel te vaak. Op bepaalde gebieden gaan we zelfs weer achteruit terwijl we veel verder zouden moeten staan. Maar wat we zien, en wat me hoop geeft, is dat vrouwen als ze samenkomen telkens wat meer stem krijgen, wat meer aanwezigheid, wat meer macht en een betere positie, zolang ze zich aan elkaar kunnen optrekken en samenwerken. Dat is een van de goede dingen die we zien bij dit initiatief ‘Women for Bees’. Ik was er vorig jaar bij toen de vrouwen hun opleiding in Frankrijk kregen, in de heuvels van Sainte-Baume in de Provence. Ik zag hoe ze begonnen samenwerken en ik zag een echte sisterhood en netwerk ontstaan. Ze begrijpen de wetenschap, ze leiden hun business, ze slagen samen. Ik weet dat we dat in de komende jaren meer en meer zullen zien.”
Hoe lang werk je al aan het ‘Women for Bees’-initiatief in Cambodja?
“Mijn project in Cambodja bestaat al 18 jaar en dus zetten we ons al bijna twee decennia voor de milieubescherming. We werken er met de plaatselijke gemeenschap, want alles sluit op elkaar aan. We hebben ook heel wat van de stropers omgevormd tot boeren, door hen andere jobs te geven waarin ze dieren beschermen in plaats van op ze te jagen. En een paar jaar geleden zijn we met bijen beginnen werken, en met bijen voor de gemeenschap. We werken samen altijd aan verschillende dingen en we vinden telkens weer manieren om vooruit te komen. Rond die tijd kwam Guerlain met me mee voor een van de fotoshoots in Cambodja (ze bracht Guerlain in 2019 naar Cambodja voor het filmen van de meest recente Mon Guerlain reclame). Guerlain en UNESCO werken al heel lang aan diverse projecten rond bijen.”
Is het niet redelijk uniek dat een beautymerk als Guerlain en een organisatie als UNESCO samen een dergelijk initiatief opzetten?
“Zo lijkt het op het eerste gezicht wel. Maar als je het verband ziet tussen de parfumindustrie en de bloemen en de bijen en het belang ervan, zie je hoe het in elkaar past. Guerlain is heel milieubewust in het kiezen van de ingrediënten. Ze beseffen dat de bijen een rol spelen bij wat zij zelf nodig hebben, maar zien ook de hele cyclus. We begonnen het project als drie verschillende instanties (waaronder MJP) die elk hun eigen ervaring hadden met bijen. Guerlain wil bijdragen tot het werk dat UNESCO doet. En door samen te werken kunnen wij het project en de opleiding van de vrouwen uitdragen over de hele wereld.”
Hoe was je eerste contact met de vrouwelijke imkers?
“Ze waren geweldig. Ik was dieper ontroerd dan ik verwacht had, want het was echt niet zo dat ze een paar lessen konden bijwonen en dan een diploma kregen. Ze moesten zich keihard in het zweet werken en heel veel leren. Ik was onder de indruk. Sommigen hadden hun hele leven omgegooid … Het is voor een vrouw echt niet zo gemakkelijk om tijd te maken voor een opleiding, zelfs al is het maar voor een paar weken!”
Het programma begon verleden jaar in Frankrijk met acht jonge vrouwen en dit jaar zijn er twaalf vrouwen in Cambodja. Wie zijn die vrouwen?
“Ze komen van verschillende achtergronden, maar ze hebben allemaal dezelfde inzet. Ze zijn echte vrouwelijke ondernemers, die begrijpen wat erbij komt kijken: hard werk, leiding geven, wetenschap, verzorging, praktisch veldwerk … Ik ben diep onder de indruk van hun toewijding. Het was heel bijzonder om te zien hoe ze begonnen samenwerken. Bedenk alleen al hoeveel vakkennis ze kunnen delen, en hoeveel ze van elkaar kunnen leren. Ik weet nog hoe verbaasd een vrouw uit Frankrijk was over de bijen in Cambodja.”
Zijn die bijen dan anders?
“Ja, de bijen en de bijenkorven zijn anders. Dat wist ik ook niet tot ik er zelf naartoe ging. Dus dan moet je alles leren over die ander soort, en waarom ze zo belangrijk zijn, hoe ze gekweekt worden … en dan ga je samenwerken met de gemeenschap om alternatieve manier te vinden om geld te verdienen of een boerenbedrijf te beheren, en je probeert te helpen. Heel wat mensen berokkenen schade terwijl ze dat helemaal niet willen! Ze hebben alleen niet de basismiddelen en de training die kunnen hebben. Binnen onze stichting zijn er rangers, jonge tieners die ‘milieuvriendelijke rangers’ zijn. Zij hebben ook deelgenomen aan een bijenhouders-programma en een opleiding gevolgd met de vrouwen. Het was goed om te zien hoe de kennis werd doorgegeven aan een jongere generatie jongens en meisjes. Natuurlijk concentreren we ons op de vrouwen, want we weten dat de vrouwen de mannen zullen opleiden.”
Vandaag de dag is bijna 75% van alle gekweekte planten en 90% van de wilde planten afhankelijk van bestuivers, waaronder bijen. Denk je dat de mensen beseffen hoe belangrijk de overleving van de bijen is voor onze eigen overleving?
“Diep van binnen weten we allemaal hoe belangrijk het is om de bossen, de natuurlijke habitat, te beschermen. We kennen allemaal het gevaar van de klimaatverandering. We weten het allemaal. Soms denk ik dat we er zo door overweldigd zijn dat het ons verlamt. We vinden het erg, maar we weten niet hoe we het kunnen tegenhouden. Daarom is het zo belangrijk dat we zoeken naar specifieke, praktische manieren om samen verandering te brengen en te groeien in bewustzijn. Er valt nog zoveel te leren.”
