Mexico is een van de landen met de meest uitgevoerde plastische chirurgie wereldwijd. Hoewel er een recordaantal topchirurgen zijn, heeft de industrie ook een duistere zijde... "Dit wordt je dood", zegt de dokter tegen één van de vele duizenden slachtoffers van clandestiene injecties.
Getuigenissen van artsen en slachtoffers van mislukte cosmetische ingrepen.
Fatale fillers
De Mexicaanse Marisela Castillo kijkt bitter terug op de gebeurtenis die haar er 23 jaar geleden toe bracht een reeks injecties te laten prikken om haar billen, die zij te plat vond, te vergroten. Zij en haar vriendinnen streefden allemaal naar meer vormen. "Ik ben verschillende keren teruggegaan," zegt de 52-jarige brunette. Om de vriendengroep te motiveren laat de schoonheidsspecialiste hen andere mensen zien die collageeninjecties hebben gehad en die pronken met hun perfecte rondingen, het bewijs van de spectaculaire resultaten die zij hebben bereikt. "De vrouw die de injecties deed, overtuigde me ervan dat ik meer nodig had, en nog meer... Marisela gaf meer dan 12.000 pesos (destijds duizend euro) uit aan deze injecties.
“Wat jij hebt laten inspuiten is dodelijk”
Wat de pseudo-schoonheidsspecialiste - zonder enige opleiding - presenteert als collageen is in feite siliconen vermengd met een eetbare olie. Toen Marisela na deze injecties weer ging lopen, was haar huid verhard en rood. Vijf jaar later werden de sensaties ondraaglijk. "Het voelde alsof ik in brand stond en mijn botten zouden exploderen," zegt de vrouw die zich graag in felle kleuren kleedt, in contrast met de droefheid in haar stem. In de loop der jaren nam de ontsteking toe en werd de pijn steeds heviger. Marisela zocht hulp bij een plastisch chirurg, die weigerde haar te behandelen en haar naar huis stuurde met de woorden: "Wat jij hebt laten inspuiten is dodelijk."
Ik had teveel vertrouwen en dacht niet na over wat ik in mijn lichaam stopte. Vandaag hangt mijn leven aan een zijden draadje
De gevolgen voor de vriendengroep zijn inderdaad catastrofaal. Volgens Marisela zijn verschillende van hen gestorven als gevolg van de injecties: trombose, longproblemen, infecties... Zelf lijdt ze aan fibromyalgie, een auto-immuunziekte veroorzaakt door deze vreemde stof waartegen haar lichaam voortdurend vecht. Om de olie die in haar benen dreigde te trekken te verwijderen, onderging ze in een paar jaar tijd acht operaties. "Ik heb maandenlang niet kunnen zitten. Gekweld door schuldgevoel zegt ze: "Mijn fout was dat ik vertrouwen had, dat ik niet controleerde wat ik in mijn lichaam stopte. Vandaag hangt mijn leven aan een zijden draadje."
De modulatorziekte
Voor Mexicaanse vrouwen die zich, zoals Marisela, hebben laten verleiden door de mooie beloftes van charlatans, is de komt de ellende vaak pas achteraf, maar is die onomkeerbaar. De verminkingen volgen elkaar op in het ritme van de operaties, die soms leiden tot amputaties. Pijn wordt hun dagelijkse metgezel. De ongeneeslijke ziekte kreeg zelfs een naam: 'enfermedad por modelante', letterlijk 'de modulatorziekte', bedacht door specialisten van het Hospital General de México (Algemeen Ziekenhuis van Mexico) voor het syndroom dat zij bij hun patiënten hebben vastgesteld.
Er zijn duizenden mensen met soortgelijke symptomen. "In Mexico zijn er veel gevallen", zegt dr. Gabriel Medrano, reumatoloog bij de openbare gezondheidsinstelling en een van de belangrijkste deskundigen op het gebied van de ziekte. "Omdat de artsen niet wisten hoe ze deze patiënten moesten behandelen, stuurden ze ze allemaal naar het Algemeen Ziekenhuis. We hebben dus veel ervaring opgedaan," legt hij uit. "In het algemeen zijn de klinische symptomen extreem laat. De patiënten leggen geen verband met wat ze tien of vijftien jaar geleden hebben geïnjecteerd. Ze zeggen dat ze voor iets anders komen. Vanwege het clandestiene karakter van deze praktijken weten de meeste mensen niet precies wat er in hun lichaam zit.
"De symptomen verschillen van patiënt tot patiënt", verklaart dokter Raymundo Priego, voormalig hoofd van de afdeling plastische chirurgie van het Algemeen Ziekenhuis. "Om deze verschillen te begrijpen, lieten we chemici deze stoffen analyseren en ondervroegen we de patiënten uitgebreid. Het was speurwerk. Dit onderzoek bracht de specialisten tot enkele verrassende ontdekkingen over de verscheidenheid van de geïnjecteerde stoffen: minerale olie, eetbare plantaardige olie, industriële of auto-olie, siliconen, polymethacrylaat geïnjecteerd in de vorm van vloeibare polymeren. Deze veroorzaken vreselijke brandwonden. En omdat ze blindelings worden geïnjecteerd, kunnen ze rechtstreeks in een slagader terechtkomen en binnen enkele minuten de dood veroorzaken," waarschuwt dokter Priego.
We kennen het echte aantal slachtoffers van deze vreselijke ziekte niet
Sterven door clandestiene injecties
Vrouwen die niet sterven op het moment van de injectie ontwikkelen ernstige huidontstekingen, soms tot tien of vijftien jaar na de injectie. Hun huid wordt zwart of krijgt ontstekingen. Ze worden steeds kwetsbaarder voor allerlei infecties. Sommigen ontwikkelen auto-immuunziekten zoals lupus, reumatoïde artritis of fibromyalgie, omdat alle afweerstoffen van het lichaam worden ingezet tegen de infiltratie van de weefsels. De lever en longen zijn vaak aangetast. Omgekeerd kunnen sommige mensen slechts milde effecten ondervinden, afhankelijk van hun genetische achtergrond en immuunsysteem. De reumatoloog schrijft meestal een cortisonekuur voor om de ontsteking in te dammen. Sommige patiënten kunnen niet worden geopereerd om de geïnjecteerde stof te verwijderen omdat hun huid te zeer beschadigd is door ontstekingen of zweren.
De bestrijding van malafide esthetische ingrepen
Het moeilijkste is volgens de twee specialisten de strijd tegen een onbekende, beschamende ziekte. "We kennen het echte aantal getroffenen niet," betreuren ze. Maar hun database geeft een idee van de omvang van de ziekte: tussen 2009 en 2019 werden alleen al in dit ziekenhuis 4.785 patiënten gediagnosticeerd. De grote meerderheid zijn vrouwen, waaronder een aantal transseksuele vrouwen, en een minderheid identificeert zich als man.
"Deze patiënten bevinden zich in het ongewisse omdat de ziekte ongeneeslijk is en de psychologische gevolgen verwoestend kunnen zijn," betreurt Dr. Medrano. Deze specialist lijkt zowel de grenzen van de geneeskunde te betreuren, die niet altijd te hulp kan schieten, als het gebrek aan preventie en onwetendheid. "Momenteel zie ik tussen de tien à vijftien nieuwe patiënten per maand, en dit neemt niet af," merkt hij op. "Veel patiënten willen geen arts raadplegen. Sommigen weigeren zelfs toe te geven dat ze iets geïnjecteerd hebben."
Leven met een pijnlijk geheim
Veel vrouwen houden hun ziekte geheim. Dit is het geval voor Lili, een 55-jarige Mexicaanse vrouw. Zij wist jarenlang voor haar man de gevolgen te verbergen van de injecties die ze kreeg toen ze 25 was. Rond diezelfde periode werd ze ontvoerd door mannen die haar toetakelden om haar geld. "Ik liet mijn familie geloven dat mijn verwondingen het gevolg waren van die kidnapping. Toen vertelde ik mijn man dat ik tijdens mijn ontvoering een vreemde stof had gekregen. Twee jaar geleden, in de greep van een alles verterende angst, biechtte ze alles op tegen haar man. Om de in haar billen en borsten geïnjecteerde minerale olie geleidelijk te verwijderen, onderging Lili ongeveer 30 operaties. "Ik voel me een overlever, met al die littekens. Ze is verontwaardigd over sommige artsen die haar leed hebben uitgebuit door onnodige operaties uit te voeren. "Cosmetische chirurgie is het beste," zegt deze volhardende vrouw. "Het is veel goedkoper dan het inspuiten van rotzooi, waar je uiteindelijk veel voor betaalt.
Waarom zien vrouwen deze dubieuze behandelingen als alternatief voor traditionele cosmetische chirurgie?
"Hoe zal ik het zeggen..." Zucey Gil slaat haar ogen theatraal ten hemel als ze deze vraag beantwoordt. "Omdat het goed, mooi en goedkoop was". Deze 50-jarige vrouw heeft open zweren op haar benen die niet genezen. "Ik kan zelfs niet tegen het gevoel van lucht op mijn huid," zegt ze, terwijl ze haar wonden meerdere keren per dag grondig moet wassen om infectie te voorkomen. Ze kreeg verschillende injecties in haar benen en billen in de schoonheidssalon waar ze als twintiger werkte als masseuse. "Op een dag kwam dit product en er werd ons verteld dat het van Duitse makelij was, het nieuwste op het gebied van schoonheidsbehandelingen. Het was als babyolie. De eigenaar, een dermatoloog, injecteerde het in alle werknemers. Dan kwamen de klanten en die wilden hetzelfde. Sculpturale vormen, geen scalpel, geen verdoving, in een oogwenk. Raquel Ballina, de eigenaresse, verdiende er een klein fortuin mee. De voormalige medewerkster kan zich niet herinneren wat de prijs was voor deze 'behandelingen', maar ze herinnert zich wel de cliënten, zowel mannen als vrouwen, die pijn en ontstekingen begonnen te krijgen. Toen kwamen de eerste mysterieuze sterfgevallen. Klachten tegen het salon en de eigenaar leidden tot een politieonderzoek en uiteindelijk arrestaties.
Pas op voor goedkope ingrepen
In 2018 voerde de Mexicaanse regering een breed onderzoek uit naar 4.400 instellingen die esthetische behandelingen aanbieden. Bij 500 van hen werden onregelmatigheden vastgesteld en hun bedrijfsvergunning werd ingetrokken. Het probleem is dat injecties vaak plaatsvinden in privéhuizen of clandestiene 'klinieken'. "Voor elke gespecialiseerde plastisch chirurg zijn er twaalf actieve charlatans in Mexico," geeft Álvaro Pérez Vega toe, voormalig hoofd van de Federale Commissie voor Bescherming tegen Gezondheidsrisico's (Cofepris), Mexico's hoogste autoriteit op het gebied van gezondheidscontroles. "Nu verbergen deze charlatans zich, ze trekken rond, als nomaden, en soms hebben we ontdekt dat ze verdwenen zijn als we ze zochten," zegt de deskundige. "We hebben ons onderzoek opgevoerd. We traceren advertenties op het internet, op sociale media. We hebben behandelingen ontdekt, zoals liposuctie of injecties, die werden uitgevoerd in hotelkamers, in garages of privéwoningen... Als een behandeling te goedkoop lijkt, moeten consumenten op hun hoede zijn."
In sommige gevallen zijn het de artsen zelf die deze injecties uitvoeren, zoals Dr. Raymundo Priego uitlegt. "Soms zijn het artsen die niet gekwalificeerd zijn in de specialisatie plastische chirurgie, maar er zijn ook schoonheidsspecialisten en fitnesstrainers die injecteren." In de wijk San Rafael, vlakbij het centrum van Mexico-Stad, staat de vervallen roze gevel van het Bosco Gym, gestempeld met grote zwarte letters, boven een stomerij. De zaak is drie jaar geleden voorgoed gesloten en de manager, Arturo Luna, wordt gezocht door de autoriteiten na klachten van verschillende vrouwen. "Ik was bevriend met zijn nichtje en liet me overtuigen. Alle klanten van de sportschool werden door Arturo geïnjecteerd", zegt een voormalige klant, die anoniem wenst te blijven. Gym Bosco is verleden tijd, maar injecties zijn nog steeds erg populair in de buurt. "Hier injecteren mensen allerlei producten in de kleedkamers, hormonen en modulators," zegt Jagger, een slanke, gespierde jongeman. "De manager zal wel zeggen dat elke vorm van injectie in zijn faciliteiten verboden is."
“De dood heeft een ronde derrière”
In de jaren 1990 en 2000 werden minerale oliën op grote schaal gebruikt, maar de laatste tien jaar zijn de zogenaamde "biopolymeren" helemaal in. Deze injecties, die volgens specialisten eigenlijk synthetische polymeren op siliconenbasis zijn, zijn de afgelopen twee decennia in Latijns-Amerika, met name in Venezuela, Colombia en Mexico, sterk toegenomen. "De dood heeft een ronde derrière," kopte de Colombiaanse krant 'El Espectador' in 2017, over de verwoestingen die deze producten aanrichten. "Volgens de schoonheidsstandaarden moet je afvallen, dan implantaten nemen, dan een neuscorrectie..." zucht Marisela Castillo. In Latijns-Amerika, waar veel vrouwen de druk voelen van deze onhaalbare idealen, is schoonheid synoniem met volumineuze vormen, die worden gezien als tekenen van vrouwelijkheid.
Transgendergemeenschap extra getroffen
In de afgelopen jaren hebben honderden plastische chirurgen uit Mexico of uit gebieden met een sterke hispanische aanwezigheid in de Verenigde Staten een lucratieve nieuwe niche ontdekt: polymer extractie-operaties. Maar biopolymeren worden nog steeds veel gebruikt, vooral in de transgendergemeenschap van Mexico-Stad, waar een liter ongeveer 9.000 pesos (420 euro) kost. Zelfs als ze zich bewust zijn van de gevaren, zijn transvrouwen wanhopig om hun lichaam aan te passen. Voor wie zich geen of meerdere operaties kan veroorloven, lijken injecties een oplossing.
Sommige dokters veroordelen en vernederen slachtoffers, vinden dat ze deze miserie aan zichzelf te danken hebben
Omgekeerd beroepen degenen die weigeren deze patiënten te behandelen zich op een genadeloos oordeel: het is een ziekte die men zichzelf heeft aangedaan. In de wereld van de plastische chirurgen hebben de overlevenden van deze potentieel dodelijke injecties de reputatie dat ze altijd vragen om een oplossing voor deze ongeneeslijke ziekte, dat ze nooit tevreden zijn... Sommige specialisten kiezen om hen wel te helpen. "Het is frustrerend voor zowel de patiënt als de arts", zegt dr. Adriana Lozano, een chirurg die gespecialiseerd is in de behandeling van wonden en zweren door injecties. "Het is een zeer zware ziekte. Als de ene wond zich sluit, gaat er een andere open en zo gaat het de rest van hun leven. Ik verwijt deze patiënten nooit de gevolgen van hun daden. Het is al zo moeilijk voor hen," merkt Dr. Lozano op. "Waarom? Waarom heb je dit gedaan?" Zucey imiteert de onbegripvolle toon van de minder empathische artsen, zij die haar een schuldgevoel aanpraten. "Ze beoordelen ons. Ik heb liever dat ze me duidelijk zeggen dat ze me niet willen behandelen zonder vernederd te worden... Heb ik niet al genoeg geleden?" vraagt de moeder van twee.
Chirurg Raymundo Priego probeerde het 'waarom' van de vraag te achterhalen. "Uiteindelijk zijn injecties niet zo goedkoop. Ze zijn goedkoper dan een operatie, maar de kosten zijn niet doorslaggevend. Het is meer de magische factor: in vijf minuten word ik geïnjecteerd met het product en ik kan onmiddellijk weer aan het werk. Bovendien heeft een vriendin het aanbevolen en zij heeft een perfect lichaam. Dat is de magie van de directe oplossing. Maar de waarheid is dat het levens verwoest, vandaag nog steeds."
LEES OOK: My Story: ik was een toxische baas die haar werkgevers pestte
