Je vindt ze bij honderden op sociale media en vooral op TikTok: influencers die namaakproducten aanprijzen die een fractie kosten van het origineel. Maar de ontwerpers van de oorspronkelijke modeaccessoires, kleding en beautyproducten betalen een hoge prijs.
Natuurlijk zijn ze er altijd al geweest: kopieën (hetzelfde product maar dan zonder merk), producten die geïnspireerd zijn op het origineel (maar waarvan iedereen wel kan zien wat het oorspronkelijke ontwerp was) en fakes (waarbij alles nagemaakt is, van het logo tot de verpakking), maar tot voor kort deden we er verder niet moeilijk over als we een tas kochten die op een model van een luxemerk leek. Of een jasje dat geïnspireerd was op Chanel, maar dan uit de massaproductie. Maar sinds kort lijkt het een zeker prestige te geven als je een product vindt dat ‘min of meer’ hetzelfde is als de dure versie, zonder er de prijs voor te betalen. Fake is een fenomeen geworden, dat wijd verspreid is door de verkoop online en het enorme distributienetwerk. Het principe is simpel: influencers prijzen producten aan op hun account die goedkoper zijn dan een bepaald merk, maar er wel heel sterk op lijken.
Audrey Katz, directeur van CCK Avocats dat zich vooral bezighoudt met intellectueel eigendom, zegt hierover: “Een bepaalde verbruikersgroep, vooral vrouwen, hebben er een sport van gemaakt om goede namaakproducten te vinden, vooral van mode en cosmetica.” De expert voegt eraan toe: “De impact op de oorspronkelijke merken is al duidelijk te zien.” Want namaak kopen kan enorme gevolgen hebben.
Wie koopt dupes en fakes?
Jongeren zijn natuurlijk de belangrijkste afnemers van deze trendy producten voor bodemprijzen. Laura (22) valt voor namaak omdat de prijzen zo aantrekkelijk zijn, en omdat haar aankopen nooit lang meegaan: “Ik zou me nooit een echte tas van Bottega Veneta kunnen veroorloven, maar ik heb een tas gevonden die er goed op leek, voor 25 euro. Op die manier kan ik ook regelmatig veranderen.” Afgezien van de ecologische gevolgen van deze overconsumptie van producten die onder twijfelachtige omstandigheden worden gemaakt, is er ook de kwestie van de impact van deze producten, met name van make-up, op de gezondheid. Maar de producten die constant op de feeds voorbijtrekken zijn zo verleidelijk, dat bepaalde kopers hun principes overboord gooien.
@lj.calcagno Some of the best dupes ive found, as always, links in my storefront! #amazonfinds #amazonmusthaves #tryonhaul #itgirl #dupe #amazonfashion #fyp #foryoupage #fashiontiktok #outfitinspo #tryonhaul ♬ COLLIDE X HOLD YUH BY ALTÉGO - ALTÉGO
Jacqueline (69) heeft een mooie collectie authentieke merktassen. Toch heeft ze twee tassen gekocht die geïnspireerd zijn op de klassieke modellen van grote huizen, maar dan namaak. “Ik had nog geen zachtblauwe en roze die bij mijn outfits passen. Ik heb de echte in zwart en wit, maar ik had zin in kleur en dan wordt het toch wel erg duur.” Ze had ook al een zonnebril van Prada met de bekende spiraal aan de zijkant, maar ze heeft voor een paar euro een tweekleurige versie gekocht die in de oorspronkelijke collectie niet eens voorkomt. “Ik had zin om mezelf te trakteren zonder er te veel over na te denken, en dan is het toch een kwestie van budget.”
Corinne Champagner Katz, advocate bij de Barreau de Paris en specialiste in intellectueel eigendomsrecht, wijst op de economische gevolgen hiervan: “Het gaat hier om een zwaar ethisch probleem. Niemand maakt zich blijkbaar druk om de wettelijkheid en de morele gevolgen. Shein heeft 3000 bedrijven in dienst die alleen maar nieuwe producten namaken die gepost zijn op sociale media.” Ze voegt eraan toe: “De grote merken worden enorm economisch verzwakt door deze gang van zaken, en de imitators beseffen niet dat ze op deze manier de kip met de gouden eieren aan het opeten zijn. Door deze namaakhandel komen creativiteit, vernieuwing, inventiviteit en vakkennis in gevaar. Het zal niet lang meer duren voor de ontwerpers ermee moeten stoppen. Niet alleen is de hele kwestie immoreel, maar de producenten van namaak zijn dan ook hun bron van inspiratie kwijt. Uiteindelijk zal er niets meer na te maken zijn.”
Is namaak dan illegaal?
Corinne Champagner-Katz: “Jammer genoeg niet. Op dit moment is er nog geen echte wetgeving rond. Aan de ene kant kunnen de imitaties bestaan omdat er twee merken vergeleken worden, dat is toegestaan in Europa. Het is een andere zaak als het echte stuk van het merk gebruikt wordt om de verkoop van de namaak te bevorderen. Want in economisch recht wordt het profiteren van de aantrekkelijkheid van een merk of een product om zo winst te maken, economisch parasitisme genoemd. En dat is illegaal en strafbaar.” Audrey Katz legt uit: “Er is een hele waaier aan kopieerniveaus, van inspiratie tot fake. De grens tussen wat legaal en illegaal is, blijkt nog onduidelijk en bepaalde verbruikers zijn zich daarvan bewust. En intussen komen er steeds meer hashtags die dit soort producten promoten. De rechtspraak heeft tijd nodig om zich aan te passen, want er moet een hele logge machine aan het werk gezet worden, en intussen gaan deze mensen met miljarden lopen. Jammer genoeg werkt justitie trager dan de economie.”
Wat kan je doen tegen namaakproducten?
“In een rechtstaat geldt maar één ding: het toepassen van de wet,” vertelt Corinne Champagner-Katz. “En de industrie van de fakes is een grijze zone.” Bepaalde merken nemen interne maatregelen, zoals Djerf Avenue, dat bekendstaat om de bloemen- en fruitmotieven en de vintage ontwerpen. Ze worden heel vaak gekopieerd (kijk maar eens op Amazon). Ontwerpster Matilda Djerf begon eind 2023 alle influencers op TikTok met tips voor goedkopere kopieën, met name te noemen. Daarmee kwam de 26-jarige onderneemster in een mediastorm terecht. De advocate die de (echte) merken verdedigt zegt: “Als iemand formeel veroordeeld wordt voor zijn daden, zal dat anderen pas afschrikken. En omdat dit praktijken zijn uit louter winstbejag, is een geldstraf het enige wat kan helpen.” Ze voegt eraan toe: “Maar als de prijs zo laag is, weten veel mensen hun geweten te sussen en toch te kopen.” Terwijl de échte merken de échte prijs betalen.
