Slaap speelt een grote rol in onze gezondheid en krijgt steeds meer aandacht, zeker als het gaat om hersenziekten zoals Alzheimer. Diepe slaap, ook wel non-REM trage-golf slaap genoemd, lijkt namelijk een bepalende rol te hebben in het vertragen van cognitieve achteruitgang. In 2023 leverden onderzoekers van de University of California (UC) Berkeley, Stanford University en UC Irvine nieuwe inzichten over hoe diepe slaap de hersenen van ouderen kan beschermen.

Waarom diepe slaap zo belangrijk is voor je hersenen

Alzheimer is de meest voorkomende vorm van dementie en gaat gepaard met veranderingen in de hersenen, zoals ophopingen van amyloïde-bèta-eiwitten en tau-eiwitten (al deze dingen kunnen je geheugen flink onder druk zetten). Het onderzoek richtte zich op 62 oudere, cognitief gezonde volwassenen en liet zien dat diegenen met Alzheimer-gerelateerde hersenveranderingen beter scoorden op geheugentests wanneer ze meer diepe slaap hadden. Dit resultaat bleek los te staan van andere factoren, zoals opleiding en lichamelijke activiteit, die op zich ook een positieve rol spelen voor de hersenen op latere leeftijd.

Wat het onderzoek precies liet zien

De studie wees uit dat deelnemers met hoge amyloïde-bèta-afzettingen vooral baat hadden bij voldoende diepe slaap. Mensen met minder diepe slaap scoorden slechter op geheugentests, ook al hadden ze vergelijkbare hersenveranderingen als degenen die goed sliepen. Dit doet denken aan een soort ‘reddingsboei’ voor het geheugen, zoals Matthew Walker, neuroloog aan UC Berkeley, het verwoordde.

Zsófia Zavecz, eveneens neuroloog bij UC Berkeley en hoofdschrijfster van de studie, merkte op: “Met een bepaald niveau van hersenveranderingen ben je niet gedoemd tot geheugenproblemen of andere cognitieve klachten.” (Haar woorden laten zien dat slaap misschien wel een aanpasbaar risico is wat Alzheimer betreft.)

Wat dit voor de toekomst betekent

De bevindingen, gepubliceerd in mei 2023, wijzen erop dat voldoende diepe slaap wellicht kan helpen het geheugenverlies bij het begin van dementie tegen te gaan. Eerder onderzoek had al aangetoond dat een slechte nachtrust samenhangt met een ophoping van amyloïde-bèta-eiwitten. Dit nieuwe onderzoek maakt duidelijk hoe belangrijk goede diepe slaap is voor de hersengezondheid.

Voor de toekomst zijn langere studies nodig om te kijken of meer diepe slaap over de jaren heen daadwerkelijk de cognitieve functies kan behouden. Wellicht kan het aanpassen van je slaappatroon een haalbare manier zijn om de opmars van Alzheimer te vertragen.

Enkele praktische tips om je slaapgewoonten te verbeteren:

  • vermijd koffie later op de dag,
  • regelmatige lichaamsbeweging,
  • minder schermtijd vlak voor het slapengaan
  • en een warme douche voordat je naar bed gaat (dit helpt vaak om lekker tot rust te komen).

Zo’n beter begrip van de relatie tussen slaap en hersenen biedt hoop voor toekomstige strategieën om Alzheimer tegen te gaan. Door ons te realiseren hoe we via iets simpels als goed slapen meer grip kunnen krijgen op onze gezondheid, kunnen we wellicht ons welzijn in de hogere leeftijd beter beschermen.