Intersectioneel feminisme: wat is het en waarom is het zo belangrijk?
Alle vrouwen verdedigen, of ze nu wit, zwart, moslim of transseksueel zijn. Zo kan je intersectioneel feminisme heel kort samenvatten. Om dit concept volledig te begrijpen, moeten we kijken naar een ander, nog langer woord: intersectionaliteit. Intersectionaliteit is, volgens het woordenboek, een “in de sociologie en het politieke denken gebruikt begrip, dat verwijst naar de situatie van mensen die in een samenleving verschillende vormen van gelaagdheid, overheersing of discriminatie tegelijk ervaren”. In mensentaal beschrijft het woord de verschillende onderdrukkingen die een persoon kunnen treffen.
De oorsprong van intersectioneel feminisme
Het concept klinkt modern, maar dat is het niet. Al in de jaren 1970 kwamen er in de Verenigde Staten stemmen die de toenmalige feministische beweging, gericht op de opgeleide witte vrouw, in vraag stelden. De term dook voor het eerst op in 1989, bedacht door de Afro-Amerikaanse advocate Kimberlé Williams Crenshaw. Oorspronkelijk verwees het naar de kruising van verschillende discriminaties die Afro-Amerikaanse vrouwen ervaarden. Terwijl witte vrouwen seksisme ervaren en zwarte mannen racisme, zijn zwarte vrouwen het slachtoffer van beide vormen van onderdrukking. Het begrip won vervolgens aan populariteit om meer in het algemeen te verwijzen naar de strijd tegen alle vormen van discriminatie – racisme, seksisme, homofobie, transfobie… – die minderheidsgroepen kunnen treffen.
“Intersectionaliteit is een situatie waarin een persoon raciale, sociale, gender- en spirituele kenmerken combineert die hem of haar tot slachtoffer maken van verschillende vormen van sociale achterstand en discriminatie. Kimberlé Williams Crenshaw
Shutterstock
Feminisme vandaag
Intersectionaliteit zit in de lift, de Europese Commissie heeft in 2020 bijvoorbeeld een intersectioneel perspectief geïmplementeerd in haar nieuwe strategie voor gendergelijkheid. Ook YouTube staat vol met verklarende video’s over intersectioneel feminisme en de relevantie ervan. In de VS legt schrijfster en komiek Akilah Hughes bijvoorbeeld uit wat de term betekent aan de hand van stukjes pizza.
In België zijn er een aantal feministische verenigingen die dit concept belichamen, waaronder Rosa vzw. De nieuwe feministische golf is duidelijk intersectioneel. “Ze pleiten allemaal voor een intersectioneel en decoloniaal feminisme. Ze hebben allemaal hetzelfde doel: respect voor alle mensen. In principe maakt het niet uit in welke strijd ze gespecialiseerd zijn, ze hebben allemaal hetzelfde discours,” vertelde Elisa Vdk aan Vice magazine. Als regisseur van de documentaire ‘Les Nouvelles Guérillères‘ interviewde zij een reeks Belgische feministische verenigingen om een portret te schetsen van hun strijd.
De verschillende vormen van feminisme
Net zoals er vele meningen zijn in het politieke spectrum, zijn er ook verschillende vormen van feminisme. Van radicaal feminisme tot traditioneel feminisme, allemaal hebben ze een eigen visie op de plaats van de vrouw in onze samenleving. Maar aangezien de meningen uiteenlopen, leiden deze verschillen ook tot een reeks conflicten. Intersectioneel feminisme is het onderwerp van veel debat. De voorstanders ervan pleiten voor de eerbiediging van de keuzevrijheid van ieder individu, voor het ontstaan van banden tussen alle vrouwen en voor het benadrukken van de meervoudige ongelijkheden die eenzelfde persoon kunnen treffen.
Universalistische feministen zijn daarentegen veel gematigder over de voordelen van deze opvatting. Zij bekritiseren intersectionele feministen omdat deze de strijd tegen racisme belangrijker zouden vinden dan de strijd tegen seksisme. De meningen van deze twee vormen van feminisme lopen nogal uiteen, bijvoorbeeld over kwesties als de hoofddoek of het secularisme. Voor universalisten is religie onderworpen aan het patriarchaat. Zij verzetten zich tegen de hoofddoek en beschouwen deze als een instrument van dominantie van mannen tegenover vrouwen. Intersectionalisten daarentegen zien de moslimreligie niet noodzakelijkerwijs als patriarchaal.
Er zijn daarnaast bepaalde feministische bewegingen die TERF (Trans-exclusionary radical feminist) worden genoemd en die transvrouwen uitsluiten van de feministische strijd, omdat zij beweren dat het gender van een persoon wordt bepaald door zijn geslacht. Dit denken staat lijnrecht tegenover de intersectionele visie. Terwijl de strijd tegen seksisme in alle vormen van feminisme opduikt, is intersectionaliteit dus datgene wat rekening houdt met alle diversiteiten, of die nu fysiek of cultureel zijn.
Benieuwd welke feministische stroming het meest strookt met jouw ideeën? Doe een test.
LEES OOK: 10 kantelmomenten in de geschiedenis van het feminisme
